ste verschijnselen in de Europeesche kunst der XIXe eeuw. Het was
een broederschap samengesteld uit zeer verschillende temperamenten,
maar die verbonden waren door denzelfden geest van verzet tegen
het academisme, de verbastering, de Westersche voogdij. Het gron-
dig verschil, en de fijnere nuances, die Moessorgskie onderscheiden
van zijn vier strijdgenoten, ook van ouderen zooals Glinka en
Dargomiesjki, worden door M. Pols met soliede kennis van zaken
en zuiveren kunstsmaak voorgesteld. Uitvoerig en mét geestdrift
ontleedt hij de liederen van Moessorgskie, dat intiemere deel van
zijn werk waarin zich het diepe gemoedsleven van den plattelands-
Rus weerkaatst; dit is een van de voortreffelijkste deelen van het
boek en het is slechts te betreuren dat schrijver niet met dezelfde
aandacht enkele instrumenteele werken van den Meester bestudeerd
heeft, o. a. zijne Tableaux d'une exposition. Ten slotte het drama,
Boris Godoenow en Khowantsjina; Boris vooral waarmee Moes-
sorgskie zich zoo beslist afwendde van het Wagneriaansche muziek-
drama. Schrijver belicht van Boris het algemeen menschelijk karakter
en den afstand van het Westersche drama in zijn diverse gedaanten
tot dit ruwe, asymetrische, ongestyliseerde gewrocht van den Rus.
Hij heeft zich zichtbaar toegelegd om op het hooge peil te blijven
van het onderwerp dat hij met zooveel talent behandeld heeft en zijn
welverzorgde stijl — zij het ook met het tikje puristen-pedantisme
van de vereenvoudigde spelling draagt niet weinig bij tot het
genot van zijn boek. Ik veroorloof mij nochtans hem te waarschuwen
voor een zekere eenzijdigheid, zijn sectarisme dat zou kunnen scha-
den aan de historische deugd van zijn werk. Het is begrijpelijk dat
de geestdriftige historiograaf van een figuur als Moessorgskie zich
geheel laat beheerschen door diens kunst. De heer Pols heeft echter
neiging om een goed deel van de Westersche kunst te negeeren
namens de Russische ziel. Dit blijkt vooral uit het slot van zijn boek
dat in het teeken staat van een soort mystiek absolutisme. Ook uit
een paar overhaaste en nukkige uitlatingen over de Italiaansche
opera. Het is zoo gemakkelijk te praten van het „meesterwerk van
wansmaak", van de „wangedrochten" en de „Italiaansche misbaksels"
van Rossini en Donizetti (die de heer Pols in een ademstoot noemt!).
Dit heeft den schijn van zelfvoldoening van een die zegt : wat heb-
ben wij het toch heerlijk ver gebracht ! Ik geloof niet dat schrijver
286