Full text |
en adres van de drukker goed bekend
zouden zijn. De plaatsbepaling «tot
Leiden » werd op de titelpagina vergeten
en hierachter dus hersteld. Waar het
advertissement de dagtekening 27 Fe-
bruarie 1581 draagt, kunnen wij als
zeker aannemen dat op die datum de
druk van het gehele boek gereed was.
Zó moeten we ons dan de wordings-
geschiedenis voorstellen : eerst werd de
eigenlike Apologie gedrukt omdat het
voorwerk nog in bewerking was (4 Fe-
bruarie); daarna inlassing van het adver-
tissement, plotseling nodig gemaakt door
een « in Antwerpen of elders » verschenen
of in voorbereiding zijnde andere uit-
gave.
Hiermee is deze uitgave dan geda-
teerd in de maand Februarie en tevens
bewezen dat deze druk, M. 500, de eerste
van het bovengenoemde drietal is ge-
weest.
Wegens de reeds genoemde gelijkheid
van het zetsel in het nawerk moet
Kn. 557 de tweede druk geweest zijn
en Kn. 558 de derde. In deze beide
werd het advertissement, het privilegie,
enz. achter het titelblad geplaatst
(bladz. 2) wat in overeenstemming is
met de gewoonte van plaatsing van zulk
soort waarmerken in die tijd.
Tot interessante conclusies leidt het
nu weer na te gaan waarom de 2e druk
niet geheel het zetsel van de eerste ge-
volgd heeft. De kleinere letter voor de
eigenlike Apologie gebruikt gaf een
besparing van (16 + 194) ~— I3^ = 74
bladzijden of 9 1/2 vel papier.
Bij een enigszins belangrijke oplage
is die besparing aan papier natuurlik
veel groter dan de toen ter tijd geringe
kosten van opnieuw zetten. Dat die
2e druk een grote oplage moet hebben
gehad, is ook te concluderen uit het feit
dat het zetsel daarna gedistribueerd
werd. De drukker rekende dus niet op
een spoedige herdruk. Belangrijke ge-
beurtenissen zoals de afzwering van
Filips de 22ste Julie hebben evenwel
zozeer de aandacht op de Apologie ge-
vestigd, dat toch nog datzelfde jaar de
3e druk moest verschijnen, geheel op-
nieuw gezet, nu met iets grotere zet-
spiegel, waardoor nog 4 bladzijden papier
gespaard werden. Van enig belang zijn
die 4 bladzijden natuurlik niet : het
opnieuw zetten moet dus alleen geschied
zijn, omdat het zetsel van de 2e druk nu
eenmaal al gedistribueerd was. Het
komt ook overeen met de tegenwoordige
meerdere of mindere zeldzaamheid van
dit geschrift (ni. M. 500 uiterst zeld-
zaam, Kn. 557 en 558 betrekkelik veel
voorkomend) dat de 2e en 3e druk een
grote oplage hadden in tegenstelling met
de eerste fraaie druk, met de grote letter.
De betere correctie en groter zorg hieraan
besteed, zijn nu tevens verklaard. Deze
was de officiële Apologie die aan de
autoriteiten aangeboden moest worden,
aan de Generaele staten en allerlei ge-
westelike besturen, de druk die door
de Prins zelf « oversien » is. Want dit is
zeker, al moge een Franse editie aan
onze eerste druk voorafgegaan zijn,
bestemd voor alle Potentaten der Chns-
tenheit, als de Apologie van Prins
Willem moet toch deze officiële Neder-
landse druk aangemerkt worden die
gesteld was in de taal van het volk, tot
welks vertegenwoordigers hij gericht
was. - C. A. Mees.
Prof. P. J. Blok en de Apologie
Apologie ofte Verantwoordinghe van den
Prince van Orangien MCMXXIII ,C .A.
Mees, Santpoort ; « De Sikkel », Ant-
werpen.
In een ietwat zure bespreking van deze
Apologie-uitgaaf .bericht prof. Blok te
Leiden dat ook van andere zijde een
herdruk van dit geschrift bepland was,
en dan zelfs een monumentalere. Laten
we hopen dat het plan wordt uitgevoerd |