in ’t zelfde jaar — een klem boekje van de pers van bibliothecaris Seymour
de Ricci, waarin letterlik te lezen staat : une bibliothèque générale n’a Ie
droit de rien détruire. En ’t evenwicht is meteen hersteld. Toen Frankrijk
de Hugenoten verdreef, publiceerde Amsterdam al wat nodig was; toen vóór
lOOjaar nog zo’n roes over Duitsland sloeg, en Heine, Fichte, Gutzkow, e.a.
de wijk moesten nemen deden andere landen en steden hun uiterste best.
Als de hedendaagse uitgever van de vertaling van de fijne, humoristiese
Dolittlë-boeken zijn matten moet rollen, dan doet het feit denken aan het lot
dat de firma Hoffmann en Campe te Hamburg trof vóór een eeuw. Nu ook
weer geen nood ! De uitgewekenen van het ogenblik vinden hun uitgevers
wel, zelfs al dreigt Duitsland met represaillemaatregelen.
Overigens gaat de uitwerping van ’t goeie werk in Duitsland zelf niet
zo vanzelfsprekend als ’t agentschap Wolff het wél doet geloven. Veel
hangt af van het persoontje, dat in bepaalde bibliotheken de 1 Gleichschal-
tung » moet doordrijven. Op bijeenkomsten van academici werden reeds
protesten geuit tegen de blamerende actie. En mij zal ’t benieuwen of de
Preusische Staatsbibliotheek haar degelike, ten koste van veel geld en zorgen
aangelegde afdeling « Révolution 1919 » zal « gleichschalten », De grote
actie wordt op de volksbibliotheken gezet. Ja, daar zit het hem. Onmiddellik
na de bevelen onderkennen wij de zuiveringsklanken al in de tijdschriften,
« Bücherei und Bildungspflege » en « Hefte für Büchereiwesen ». Maar....
al ging de leiding over tot de knieval (de beide schriften worden tot een
vervormd) in de nummers, waarin de Gleichschaltung aangekondigd staat
en met veel bombarie de woorden en « volk » en « nationaal » een andere
inhoud gegeven wordt dan voor één jaar, vinden wij enerzijds een oproep
van Hans Heinbach om trouw te blijven aan de goeie zaak, en anderzijds
een woord van Walter Hofmann om, bedekt, zijn spijt uit te drukken over
de nieuwe wending. En meer nog : beide tijdschriften beijveren zich om
aan te tonen, dat zij steeds een zuivere norm hebben aangelegd m de boe-
kenkeuze, tegen « asfalt lectuur » en verder op stuk van volksopvoeding mets
te leren hebben. Wat waar is. Ook « Jugendschriftenwarte » de wachter bij
■de jeugdlectuur oordeelt aldus. Waaruit af te leiden valt, dat dwang alleen
de zaken leidt en van geestelike overgave door overreding geen sprake
is In die verhouding is de uitroeiing voorhands een, fiasco.
Latent zit het verzet in de geest. Hij wacht. En waar dat officieel het
geval is, daar moet ad privatim de houding nog heel anders wezen. Deze
evolutie komt ook te snel om ingeworteld te zijn, en logies aanvaardbaar
qemaakt te worden. Gaf voor enkele maanden de « Duitsche
fur volkstümliches Büchereiwesen» geen met zorg voorbereide. keu j _
« Sozialismus » ? Laat dus het valse vernis maar over het mnerlike ga .
Dn Noordenbos deed goed in de e Nieuwe Rot.erdanrsche Courant»
Schlegel’s woorden van, vóór honderd jaar nog eens aan e	,
95