den, daarna terug in de «casse» gedistribueerd of in dubbel
papier samengevoegd, in pakken die gemakkelijk konden gehan-
teerd worden, en aan den meester of zijn « gedeputeerde » over-
handigd (A. art. 9).

Er worden maatregelen getroffen om de letters « ghelycke-
lyck » te doen gebruiken. Voor werken of gedeelten van werken,
die dikwijls onveranderd herdrukt werden, zooals « het Psalterium
ende Commune Sanctorum », hadden de zetters de gewoonte de
vormen niet los te maken en de letters niet in de « casse » te dis-
tribueeren. Dit had voor gevolg, dat een deel der letters altijd
gebruikt werd en versleet, terwijl de andere ongedeerd bleven.
Daar wordt aan den gouverneur der drukkerij last gegeven om de
« plaetsen ende backen» van de letterzetters maandelijks nauw-
keurig te onderzoeken om dergelijke misbruiken te voorkomen.
(L. art. zr).

De zorg voor de letters blijkt uit twee uitvoerige ordonnan-
tiën, die alleen hun behandeling betreffen (J. en K.).

Er was een speciale ruimte voor het bergen der letters voor-
behouden : de « Lettercamer » in « het huysken boven de Ruye» (z).
Daar was het volledige typenmateriaal, de gegoten zoowel als
de gesneden letters, bijeengebracht naast de houtblokken, ko-
pergravures en verdere typographische versieringen. Een van de
zetters had opdracht deze verzameling te bewaken. Hij had er
de sleutels van en droeg er de verantwoordelijkheid over. Hij
mocht de « Lettercamer» niet verlaten, uitgezonderd in den
Winter als het er te koud was. Er werd daar niet gestookt. Dan
mocht hij zich in de drukkerij even komen verwarmen. De zetters
moesten uit zijn handen het noodige gerief ontvangen en na ge-
bruik moesten zij het hem gereinigd terug bezorgen.

De menigvuldige voorzorgen, die bij het behandelen van
dat materiaal modgsten in acht genomen worden, zullen wij hier
niet alle opsommen. Wij verwijzen naar de ordonnantiën zelf
(J. en K.), die heel wat belangwekkende bijzonderheden voor de
technici bevatten.

Er zijn afzonderlijke voorschriften voor het behandelen van

 

(z) Dit is de kleine woning op den hoek van het Vrijdagmarktstraatje, —

rechts van het Museum, Zij is inderdaad gebouwd op de overwelfde rui
(waterloop), die zich naast het Museum bevindt,