Il Cardinale
Nadat Manzu in 1934 in St.-Pieters in Rome tal van kardinalen bij elkaar had gezien maakte hij een eerste tekening, want hij was onder de indruk geraakt van deze gestalte. In 1938 maakte hij het eerste beeldhouwwerk op het thema en hij zal dit steeds herhalen en herwerken tot in 1965. In het totaal heeft Manzu een vijftigtal "Kardinalen" gemaakt, zittende en staande van een 20-tal cm tot 2,50 m hoog. Op één uitzondering na (deze van Kardinaal Lercaro te Bologna) heeft hij hierin nooit geïndividualiseerd. Het is de hiëratische piramidale vormgestalte die hem boeide omwille van het compacte gesloten volume. Deze gesloten vorm wordt in de Kardinaal van Middelheim door de neergeslagen ogen en ingekeerde gelaatsuitdrukking, nog geaccentueerd. De hand, die het gewaad dicht houdt wijst op een inwendige kern, het lichaam omhult door de mantel, die in grote vouwen op plastische wijze dit lichaam insluit.