slissingen van de Kapel of Kamer. Sommige straffen door de
wet uitgesproken bestonden uit het betalen van « cruycxkens »
bier aan de gezellen (G. op vele plaatsen). Als de « Wet verzet
werd », kwamen de gezellen bijeen om bier te drinken. Als een
onvrij gast tot vrijen gezel werd bevorderd, werd er weer bier
geschonken. Wie bruigom werd, had ook eenige kruiken te
betalen.

De gezellen, die deel uitmaakten van de wet, de Prins, zijn
schepenen en de busmeesters, hadden recht, wanneer zij verga-
derden om de zaken van de kamer te bespreken, elk op een pot
bier en een koek.

Het « Capellen-bier » moet door elken gezel op zijn plaats
gedronken worden, «op de verbeurte van synen dronck». Dit
beteekent, dat elke drukker of zetter bij zijn werk bleef, waar
men hem zijn bier bracht (L. art. rr). Degene, die het « capellen-
bier » schuldig was, moest het zelf rondschenken of het door
iemand in zijn plaats laten doen (L. art. 16).

Het bier moest door de gezellen gehaald worden. In 1689
besloot Balthasar Moretus, dat het verboden was door kasteleins
of door hun vrouwen (weerds of weerdinnen) bier of brandewijn
op de drukkerij te laten brengen. De drie jongste gezellen en de
kleine busmeester werden aangeduid om zulks te doen (L. art. 102).

Het bier mocht alleen bij klaren dag gehaald worden. « Des
avonts als de keirs ontsteken » was, mocht dit niet meer gebeu-
ren (L. art. 105).

Voor het drinken van brandewijn waren de ordonnantiën
strenger dan voor het drinken van bier. In 1688, 1690, 1692 en
1695 wordt herhaaldelijk aan de gezellen verboden om na 8 uren
's morgens de drukkerij te verlaten om brandewijn (1) te gaan
drinken en dan weg te blijven tot half negen of negen uren. Er
waren dus werklieden, die gedurende den schofttijd buiten gin-
gen, om in de een of andere taveerne brandewijn te gaan gebrui-
ken. Op de drukkerij zelf was die drank verboden (L. art. 98).

De groote aanleiding tot drinken schijnt echter wel de ver-
zetting der wet te zijn geweest. Deze partij had plaats in een her-
berg, niet op de drukkerij (L. art, ao03).

Op dat feest mocht er geen vrouw komen « ten waer saecken

 

(1) De ordonnantie schrijft gebrande wijn,