En derhalve is het een grove fout de gedachte te laten post vatten als zou de wetgever
van 1921 te verontschuldigen zijn voor datgene wat hij, in zijn collectiviteit, heeft
geschapen L '	'
De wetgever van 1921 heeft voor eigenzinnige Belg gespeeld noch min, noch meer ;
hij heeft zich het schild van Public Library voorgebonden, maar daarachter
als politieke, localistische duivenmelker gehandeld. Links en rechts. Welnu dit aan de
kaak stellen is een eerste vereiste van good will in I960, van goed inzicht, van blijk van
beheersing van de stof en voorwaarde om er niet van verdacht te worden nogmaals
opnieuw te willen zien beginnen. Met of zonder bijgedachten.
Wij willen heel graag op een grote brief als deze geven dat de wet van 1921,
corollair van de verdaagde invoering van de schoolplicht (1914-1919), ten opzichte van
het welig tierend analfabetisme, een uitstekende propagandist voor „het primair lezen”
(zonder meer) is geweest, maar de resultaten, naar hun culturele waarde geschat, blijven
miniëm. Wij zijn op dat stuk al jaren en jaren aan de tel 2 en komen tot de bevinding,
dat België min of meer, meer dan min ter plaatse trappelt. De cijfers van het Statistisch
Jaarboek leveren deze coëfficiënten op :
Jaren	Ontlening per kop	Ontleningen per erkende bibl.	Lezer ontleent boeken (gehalte ?)	
1922	0.3	2.000	?	
1924	0.5	2.421	13 ( Eerste vaste cijfers na	
1929	til?	3.400	12.5 f goedkeuring van wet.	
1939	1	4.100	15	
1943	2	7.100	20	Max. cijfers
1946/47	\ 1.2::)	5.700	16,.	
1956	geen 2	6.000	18	
waarin dan Mechelen b.v., de stad die het doet sedert 1952, in 1956 voor meer dan
200.000	meespeelt !
Het is echter dwaas meer te verwachten dan wat de heer Dupré aan de bel hing, en
wat wij hier nog aandikken door te zeggen, dat Denemarken een vierde van zijn
bevolking ziet deelnemen aan het openbaar bibliotheekleven.
De opzet van de wet is de gesloten huiselijkheid van de gebuurte, van de parochie,
van de oude wijk binnen te dringen. Neem een cijfer als b.v. voor Kortrijk, destijds
50.000	man sterk. Na vijf jaar erkenning moesten daar naar heel de rijke grensstad
slechts 1500 boeken uitgaan om de „voordelen van de wet te blijven genieten”. 1500
boeken a rato van de bereikte gemiddelden (15 per jaar), dat maakt 100 lezers, jongens !
Dié raapt men samen in één wijk. De kleinste gemeente stond in 1921 voor die
plicht. Is het ernstig als criterium ?
Pe	schrijft : „Om door de Staat erkend te worden en toelagen te verkrijgen, moet de
bibliotheek aan bepaalde voorwaarden voldoen, die vermeld zijn in de wet van 17 oktober
1921 (wet Destree), de enige wet die het bibliotheekwezen in ons land regelt. Deze voorwaarden
ê?Stejd dat l?mzeggens elke bibliotheek er kan aan voldoen. Vandaar dat haast alle
bibliotheken erkend zijn. De wet Destrée heeft een groot aantal bibliotheken in het leven geroepen,
waarvan de waarde echter door geen enkele ernstige norm gewaarborgd is. De staatstoelagen worden
ïaatehuV™dPzln ”VCr eCn	hoeveelheid bibliotheken, waarvan een vrij groot deel geen
2 Zie : Actes du Conseil de la Piab, 20e session, Zagreb 1954. 1955, blz 135
4