ontwikkeling der moderne techniek en
haar invloed op de maatschappelijke
evolutie geeft dit werkje.
Nuttige aanvullende lectuur voor de
andere deeltjes over de sociale vraag-
stukken, die in de Elsevier reeks
verschenen. Er is geen volledige,
begrijpende kennis' mogelijk van de
moderne maatschappij, zonder een
inzicht in de werking van de technische
krachten. Dat de . schrijver van een
bizondere maatschappelijke leer uitgaat,
doet geen afbreuk aan de belangwek-
kendheid dezer samenvatting, rijk aan
positieve gegevens.	H. V.
HENRY FORD (in samenwerking met
SAMUEL CROWTHER). PRO-
DUCTIE EN WELVAART (My
life and work). Vertaald door Theo
Holdert, 1924. (Wereld-Bibliotheek.
Maatschappij voor goede en goedkoope
lectuur. Amsterdam).
Werner Sombart zegt ergens in Zijn
„Moderne Kapitalismus", dat om den
kapitalistischen geest te leeren kennen
geen beter lectuur aan te bevelen is, dan
de memoirs van Amerikaansche geld-
magnaten of groot-industrieelen. En
inderdaad, in deze soort economische
literatuur zit heel wat materiaal voor de
studie van de psychologie van het kapi-
talisme. Feitelijk moet men reeds met
die bizonder merkwaardige autobiogra-
phie van Benjamin Franklin beginnen,
de werken van Carnegie, een Rockfel-
ler, niet vergeten, de geschriften van
Taylor uitpluizen om een rijken oogst
op te doen aan gedocumenteerde erva-
ring van wat er in de ziel en in het brein
van den modernen ondernemer omgaat.
Het is om zoo te zeggen kapitalistische
introspectie, levende psycho-econo-
mische wetenschap.
Het werk van den wereldbekenden
fabrikant van automobielen Henry
Ford, waarin hij over zijn leven en zijn
arbeid schrijft, en dat door de Wereld-
bibliotheek onder het bereik van het
Nederlandsch lezend publiek werd
gebracht, neemt in de reeks van derge-
lijke gedenkschriften een merkwaardige
plaats in. Zooals het vaak voorkomt
270
laat deze groot-industrieel, die in de
techniek en de economie van zijn bedrijf
zoo prachtige resultaten verkreeg, zich
verleiden tot het schetsen van een heele
economische en sociale leer. Zijn theo-
retische inzichten zijn wel het minst
interessant. Wat men in dit werk moet
zoeken en wat men er ook in vinden kan,
het is de aanschouwelijke voorstelling,
het levendige verhaal, van de ontwikke-
ling van een groot bedrijf, en de tech-
nische grondslagen, waarop het berust.
Ford gaat van het economische stand-
punt van de meest waardevolle dienst-
verstrekking uit. Daardoor komt bij hem
het technische beginsel op het voorplan,
dat voor hem is : weinige artikelen
produceeren, maar zoo volkomen moge-
lijk. Daarbij wordt het proces van de
technische verdeeling van den arbeid
zoo ver mogelijk doorgevoerd. Alles
moet gericht zijn op de productie. Elk
bedrijf, elke onderneming moet in dienst
van de productie gesteld worden. Het
geld is maar middel en een góed middel
alleen wanneer het ondergeschikt wordt
aan de voortbrenging. Een tot het
uiterste doorgedreven verdeeling van
den arbeid gepaard gaande met een
decentralisatie van het bedrijf, dit zijn de
pijlers waarop Fords onderneming
gebouwd is. De sociale zijde van de
bedrijfsinrichting verliest Ford niet uit
het oog. Hij is een geestdriftige voor-
stander van de mechanisatie van het
arbeidsproces. De machine staat in het
middelpunt van zijn belangstelling. De
arbeider wordt de dienaar van de
machine, maar, en daarop legt hij de
nadruk, de arbeider moet een goed
menschwaardig loon ontvangen. Een
uitspraak van hem is : „de loonkwestie
helpt negen tienden van de psycholo-
gische vraagstukken uit de wereld en de
techniek van de constructie lost de
overigen op“. Daarmede bedoelt hij dat
een goed stelsel van loonbetaling het
sociale vraagstuk voor een groot deel
oplost. Het is volgens hem verkeerd te
meenen dat de normalisatie van de pro-
ductie door de technische verdeeling
van den arbeid, voor den gemiddelden