gp Op den maaltijd kwamen alleen de leden van de confrerie, met hun vrouw, zoo zij gehuwd waren, met hun moeder of zus- ter, zoo zij het niet waren. Daar het aantal correctors tamelijk beperkt was, stond het hun vrij andere personen « van goet ende eerlyck comportement » op den maaltijd toe te laten mits betaling. Meer dan zes of zeven paren mochten er echter niet aanzitten. Was er een van de medebroeders ongesteld op den dag van den maaltijd, dan werd hem de helft van zijn contributie teruggegeven en voor de andere helft mocht zijn vrouw, moeder of zuster aanzitten. De ordonnantiën van Concordia regelden, buiten de gas- tronomische werkzaamheden ook de eventuëele zorgen voor een eerbare uitvaart der afgestorven leden. Zoo er een «aflijvig kwam te worden » werd de helft van zijn storting gebruikt voor het «lezen» van een mis, die de confraters moesten bijwonen, «indien dit gevoeghelyck kon geschieden ». e Bij elken maaltijd van de confrerie werd na « de Benedictie oft naer de Gratie» den psalm De Profundis « gelezen » met een «Pater Noster voor de sielen van de overledene confraters », Dit onvolledige overzicht op de werkordonnantiën, dat wij hier eindigen, leert ons duidelijk het inwendige leven der aloude Antwerpsche drukkerij kennen. Veel bijzonderheden zijn niet nieuw voor ons omdat wij ze kennen uit andere ordonnantiën, die oude arbeidersbroederschappen ons hebben nagelaten, maar zeker is het, dat door de studie dezer Plantijn-ordonnantiën veel voorstellingen bepaalder vorm aannemen en menig belangrijk uitzicht op oude gewoonten en gebruiken openen. Dit over- zicht laat ons de zedelijke physionomie van de Plantijnsche werkstede aanvoelen.