Full text |
catie van de ban, gedateerd 25 Augustus
1580, namelik M 500 op pag. 192, Rn
557 °P Pag- 136, Rn 558 °P Pag- 128.
Even trekt nog onze aandacht Rnuttels
beschrijving bij 558 : « de brief van den
Prins aen de generaele staten gedateerd
25 Jan. 1581, die daar (nl. in 557) op
pag. 117-118 tusschen gevoegd is, wordt
hier op bladz. 129-130 gevonden ».
Het woord « tusschengevoegd » is hier
misleidend, omdat het de gedachte kan
wekken alsof dat niet op de juiste plaats
zou zijn. Deze brief toch behoort evenals
de Ban en de « Copie van den brief
geschreven by den Coningh » enz. tot
het aan de Apologie toegevoegde nawerk
(in M. 500 ook met kleinere letter ge-
drukt) en staat in Rn 557 inderdaad op
pag. 117, dat is vlak achter de Apologie
en vóór de Ban. Ook in M 500 staat
die brief juist op diezelfde plaats
tussen Apologie en Ban. Het schijnt
mij toe ook de juiste plaats te zijn, daar
deze brief direct op de Apologie betrek-
king heeft. De plaatsing in Kin. 558
moet een slordigheid zijn.
Bij enkele geringe typografiese ver-
schillen tussen Rn. 557 en 558, — b. v.
dat in 558 niet het wapen als afsluiting
van de Apologie gebruikt is, maar het
devies « Je maintiendrai Nassau »,
(hier te verklaren uit het feit dat er geen
plaats voor was) — moeten wij ook
indachtig zijn aan de vaste regel, dat geen
blanco pagina’s in een boek mochten
voorkomen behalve als keerzijde van titel-
blad of platen (wegens de doorzichtig-
heid van het papier) pgijen dan blijkt alles
van geringe betekenis te zijn.
Van weinig meer belang is de reeds
in de beschrijving van M. 500 aangeduide
afwijking in spelling tussen M. 500 en
Rn. 557. Verzuimd is te vermelden dat
ook Rn. 557 en 558 onderling kleine
verschillen vertonen. Het ligt voor de
hand, dat in een tijd waarin de spelling
zó weinig vaststond, dat dezelfde woor-
den op één regel verschillend gespeld
werden, bij herdrukken voortdurend
spellingafwijkingen voorkomen, die van
geen betekenis zijn. Iets anders is, dat
een onderzoek ons toonde dat M. 500
de minste drukfouten heeft en soms een
nauwkeuriger text.
Na dit alles zal het wel geen betoog
meer behoeven dat deze drie drukken
van 1581 werkelik echte geautoriseerde
Silvius-uitgaven zijn en geen onder-
geschoven nadrukken. Daar dit van
bevoegde zijde wel eens beweerd is
(tenminste van één dezer drie), memore-
ren wij nog even voor alle zekerheid de
argumenten hiervoor : naam en druk-
kersmerk van Silvius op het titelblad;
privilegie en advertissement ; zelfde let-
tersoort in Romaan en Gotiek bij alle
3 uitgaven, al zijn ze bij M. 500 gedeel-
telik van een groter corpus; ten slotte
meest dezelfde sierinitialen. Vooral de
eigenaardige plaatjesachtige initiaal van
de « copie van den brief geschreven
by den coningh enz » is bewijskrachtig.
Ook de precies gelijke afdruk van het
wapen van den Prins vóór en achter in
laat geen twijfel over.
Bij de boven vergeleken gecatalo-
giseerde beschrijvingen dient een aan-
vulling gegeven, die op zijn minst even
belangrijk is, als al het daar gebodene,
nl. betreffende de zetspiegel van die
drukken. Deze is bij M. 500 precies
gelijk aan die bij Rn. 557. Bij Rn. 558
is hij iets breder.
Vergelijken we nu in het licht van dit
nieuwe gegeven eens die gedeelten, waar
M. 500 kleiner gedrukt is, n. 1. met even
grote letter als Rn. 557, dan ontdekken
wij een preciese gelijkheid van zetsel.
Nemen we dus tot voorbeeld de Ban,
dan blijkt bij vergelijking heel spoedig
dat hetzelfde zetsel voor deze twee drukken
gebruikt is. Riezen wij b.v. willekeurig
pag. 188 van M. 500, dat is pag. 132
van Rn. 557, dan is het gemakkelik te |