zichte van den godsdienst, zijn ook voor de
Vlamingen van groot belang. De schrijver
waarschuwt in zijn voorwoord : «Socialisme
wordt door de, meesten beschouwd als de ko-
mende wereldorde; de actieve, overal merk-
bare beweging van den vooruitgang op ve-
lerlei gebied en als tegenpool de op traditie
en overlevering berustende godsdienst.
«De S. D. A. P. in Nederland tracht om
politieke redenen beide tegenovergestelde
stroomingen, die om. den voorrang strijden,
met elkaar te verbinden en in overeenstem-
ming te brengen, de bedoeling van deze ver-
handeling is in hoofdzaak aan te toonen, dat
zij daarin niet geslaagd is en tevens ertoe
bij te dragen te verhinderen, dat zij er ooit
in. slagen zal.»
Achtereenvolgens behandelt Fles o.m. : De
bedroevende resultaten van de pacificatie,
De stelling godsdienst is privaatzaak is on-
houdbaar, de heer Polak, het Zionisme en
de S. D. A. P., Scheiding van Kerk en Staat,
in theorie en in praktijk, Religeius en chris-
ten-socialisten als leden der S.D.A.P., Waf
zal de toekomst brengen, en Wat anderen
zeggen.
Een studie die stellig tegenspraak zal uit-
lokken maar zeker tot nadenken stemt.
Glaeser, Ernst : Vrede. Vertaald door John
Kooy, 285 bl., in fraai omslag in zilver-
carton. Utrecht, W. De Haan, 1921.
fl. 2,50
Bracht «Gewas 1902 », Glaeser’s eerste-
ling, ons' van ons stuk, door zijn indringende
sexueel-psychologische ontleding, Vrede
slaat ons van de been door het geweldige,
onafwendbare levensgebeuren in een bij uit-
stek epische periode. Heel het boek draait
om den Spartakisten-opstand die zoo jammer-
lijk moest mislukken. Adelbart Könïg, de
ziel van het verweer in het stadje D. is een
heerlijke, onvergetelijke figuur: Wat steekt
hij torenhoog uit boven den misselijen sa-
lon-socialist Dr. Hoffmann, dien we ook in
Gewas leerden kennen. En het kan ons niet
verwonderen, dat het contact met een figuur
als König, den van huize uit burgerlijk-aris-
tocratischen jongen — die wel geen actief
deelneemt aan het gebeuren, maar er toch
onwillekeurig directe toeschouwer van is ;—
wint voor het communisme. Uitgesproken is
dat niet rechtstreeks, maar het komt tot ui-
ting in allerhande discussies waar met onaf-
wendbare logica, zonder hatstocht, maar
op wetenschappelijke, sociaal-economische
en histórisch-materialistische gronden, de
nieuwe wereldorde wordt verdedigd. Er ligt
een bittere ironie in dat woord : Vrede, als
titel voor een boek van revolutie en afslach-
ting. Maar burgerlijke orde en vrede worden
hersteld, ten koste van het proletariaat. Een
geweldig boek. De vertaling is uitmuntend.
Hamsun, Knut : Nieuwe aarde, 303 blz.
Amsterdam, N.V. De Gulden Ster.
ingen. fl. 3,90; geb. fl. 4,90
Het hoeft niet gezegd, maar, als je zoo
midden in zijn werk zit dan moet je, willen
of niet, tegen jezelf herhalen : Wat een spe-
ciaal schrijver is die Hamsun toch 1 « Nieu-
we aarde » is een tragisch boek, al heeft de
auteur er allerminst gewild en geweten de
tragiek bij gehaald. Hamsun heeft hier de
realiteit, de nuchtere geest weer geen oogen-
blik losgelaten, ’s levens grijs niet kouder,
's levens goud niet guldener weergegeven
dan wij allen het rondom ons waarnemen
kunnen. 300 bladzijden zonder hoofdper-
soon, zonder hoogtepunt. En toch : hoe krui-
mig dit werk, hoe steeds naar de kern ge-
tast. Hamsun bewijst in dit werk eens te
meêr, dat zijn gewichten waarmee hij s men-
schen hart en geest afweegt, op z’n scherpst
geijkt zijn. Hart en geest worden ons hier
weer onomwonden voorgezet ; striemen waar
ge den vinger in leggen kunt, loopen er zoo
maar overheen. Een boek dat tuchtigt en
gezond maakt, een spiegel die geen twijfel
overlaat.
Havermans, Aug. : De stand- en wintervo-
gels van stad en park. 95 blz., met 44
penteekeningen (waaronder 10 gekl.) van
P. de Mets en E. Lucas. Antwerpen, «De
Sikkel», 1931.	fr, 38,—
Als het formaat niet zoo «Opdebeeksch»
was en de illustraties gewoon waren over-
genomen uit een of ander Nederlandsch vo-
gelboek, of uit van Havre’s «Oiseaux de la
faune belge», dan zou ik niets dan lof over
hebben voor dit nieuwe werk van «onzen»
natuurwaarnemer bij uitmuntendheid. Ik ben
overtuigd dat de schrijver zelf het beter kan.
De aanzet van den • boek bvb. is meestal
-een volkomen mislukking en bij dergelijk
werk mag zeker toch wel geeischt worden,
dat de afbeeldingen natuurgetrouw rijn. En
natuurgetrouwe afbeeldingen kunnen daar-
enboven nog heel goed artistiek rijn, hoorl
Kijk maar eens naar het werk van een Voer-
man, Wenckebach, Rol, Koeman, Sj. Kupe-
rus, Strijbos, Van Vlijmen ,enz. enz. Geluk-
kig is daar de tekst om heel wat goed te ma-
ken, al wil ik het nu niet bepaald doen voor-
komen als'zouden de illustraties afbreuk doen
aan de bruikbaarheid van het werk: ze rijn
veeleer onbeholpen dan slecht. En ik zou
het boek niet graag willen missen met rijn
praktische wenken, determineertafels (uit
geluiden, vliegbeelden, lichaamsbewegingen,
enz.) en tal van interessante mededeelingen
voor hen die ook wel eens aan vogelwaar-
neming willen doen. Het maakt ons boven-
dien vertrouwd met de eigen, beeldige na-
men die wel eens fel afwijken van de in
Nederland gebruikelijke.