het conformisme op te dringen, -inbegrepen het letterkundig confor-
misme, gemeenlijk classicisme genaamd, en waarvan ons heden twin-
tigtallen van kleine en grootere tijdschriften de onwrikbare wetten
voorhouden.
Deze crisis bezorgt ons een,, meestal zeer middelmatige, katholieke
letterkundige inflatie, die men nochtans niet heelemaal verwaarloozen
mag. Ik houd zelfs voor waar dat dergelijke nalatigheid voeren zou
tot het onkundig blijven van eenigen onder de meest merkwaardige
schrijvers van het na-oorlogsche Frankrijk en van enkele onder de
werken die het meest kenteekenend zijn voor zijn mentaliteit En nog
pas zagen drie werken het licht die alle drie verband houden met
die veelomvattende beweging. Het eene is het werk van een onder
de best begaafde romanschrijvers onzer generatie, François Mauriac,
en is getiteld Genitrix; het tweede is een bundel nota’s, overwe-
gingen en essays : Le Paradis à l’ombre des Epées van Henri de
Montherlant ; het derde is een werk van dogmatische kritiek : de
tweede reeks der Jugements van Henri Massis.
Het geval François Mauriac is belangwekkend omdat hijzelf over
den romanschrijver een tamelijk eigene en ten slotte naturalistische
opvatting heeft. Van zijn standpunt is er bijna tegenstrijdigheid
tusschen zijn hoedanigheid als katholiek en zijn streven als schrijver :
want hij eerbiedigt het leven dat onbezorgd is om dogma en kerke-
lijke tucht, en hij wil dat leven vrijelijk af schilderen, er zich over heen
buigen, het ontleden en aan zijn personen de initiatieven en de neer-
lagen laten, die zij in hun dagelijksch bestaan zouden hebben of
ondergaan. Ik weet niet of ik mij duidelijk uitdruk : ik bedoel dat de
verdienste van Mauriac bestaat in zijn gemis aan apologetiek en
moreele censuur. De gevallen die hij bestudeert zijn voorzeker tame-
lijk uitzonderlijk en behooren meestal tot de godsdienstige zielkunde,
om ’t even of het zooals in Le Baiser du Lépreux een stùdie van de
verzaking of de zelfverloochening geldt, ofwel, zooals in Le Fleuve
de Feu, een studie van het gelijktijdig bestaan in eenzelfde ziel van
zinnelijke driften en mystische vroomheid, of nog zooals in Genetrix,
afwijkingen van de moederliefde, deze bij uitstek kristelijke deugd,.en
der drama’s die er het gevolg van zijn. Hij tracht deze conflikten
niet op te lossen op een wijze die de zielen tot rust kan brengen
en de verdwaalde geloovigen. die in zijn helden broeders in ellende
67