Ver ad

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 

De Wonderlijke kunst van het lezen
u

Maar ik geloof dat wij, door al dat stil-voor-onszelf lezen ; door al dat
meer in brieven, in letterteekens, dan in gesproken woorden uiten van
ons innerlijkst gevoel, — ons van dat natuurlijke, van dat levende van
de taal heelemaal niet meer genoeg rekenschap geven. Ik heb eens
ergens gelezen, dat de Toradja's, een volksstam in Midden-Celebes, zoo
geheel bevangen zijn in de overtuiging, dat taal alleen maar klank kan
zijn, dat een Toradja, die een briefje ontving, dat aan zijn oor hield,
om den inhoud af te luisteren . We glimlachen om zooveel wanbegrip,
omdat wij weten, dat taal niet alléén klank is, maar ook uiting van ge-
dachte, en dat die gedachte langs den papieren weg éven ongerept tot
ons komt, als door lippen en ooren ; — maar toch, zou een Toradja
ons niet op zijn beurt, en terecht, uitlachen, als hij zag, hoe voor ons
het zwarte letterteeken, het woord, dat we zonder klank met onze oogen
indrinken, als het ware het normale is geworden, waarbij wij meenen
niets meer te missen. Dit zou toch wezenlijk een vermummiede, ver-
droogde opvatting van het begrip « taal » beteekenen.

We moeten dus, om tot den tekst van Emiel Faguet terug te keeren,
alleen die boeken lezen, die we met plezier langzaam lezen. En dat «met
plezier » zeg ik hier niet als een stoplap. Ik ben er in m'n ziel van over-
tuigd, dat we alleen dàn goed lezen, als we het mèt plezier en vóór ons
plezier doen. Er zijn ook menschen, die « voor hun ontwikkeling » lezen.
Die houden zich alleen bezig met de groote, klassieke schrijvers, minder
dan Shakespeare of Cervantes doen ze het niet, en ze trekken een ijse-
lijk deftig gezicht, als ze over hun lectuur spreken, omdat ze er zelf van
onder den indruk zijn, dat ze in zulk hoog, geestelijk gezelschap verkee-
ren. Nu is « ontwikkeling » een mooi ding, en het is bovendien tegen-
woordig in de mode. Er is in onze dagen geen gootschepper of railzen-
krabber, die zich niet ontwikkelen wil, al zoeken sommigen het nog in
de bioscopen en in het radbraken van een vreemde taal. — En toch
geloof ik, dat men, als men echt van kunst wil genieten, zich daar niet
met vooropgezette bedoelingen aan moet wagen, en als we voor Flau-
bert nog niet rijp zijn, zou ik het liever met een plaisant verhaaltje van
Maurits Sabbe probeeren ; omdat het kleine, zuivere, dat we echt kun-
nen meevoelen, ons oneindig meer geeft, dan het overstelpend-groot-
sche, waar we met niet-begrijpende oogen naar zitten te gapen. Met
plezier en vóór ons plezier, zei ik ;en daarmee hebben we dan met-
een partij-gekozen tegen die andere soort ontwikkelingsmaniakken, die

211