Bibliotheek- & archiefgids, 82 (2006) 4
erfgoed
Deze definitie resulteerde in vijf types van lokale erfgcedhou-
ders:- heemkundige kringen, geschiedkundige en oudheid-
kundige kringen, archeologische verenigingen, thematische
erfgoedverenigingen en lokale erfgoedinstellingen.
Lokale erfgoedhauders vormen een bont allegaartje var. ver
enigingen met vaak nog meer uiteenlopende collecties. Om
deze grote verscheidenheid het hoofd te kunne® bieden,
werd elke lokale crfgoedhouder individueel benaderd.
omvang, de datering en de inhoud van hun documentair
collectie,, en konden ze enkel richtgetallen bezorgen.
Het aantal lokale erfgoedhouders dat over een inventaris
beschikt voor de 13 best onderzochte documenttypes, leve
een bedroevend laag gemiddelde van 34 Z2. Tussen die
documenttypes is er overigens een groot verschil. Zo isjcij
iets meer dan de helft de tijdschriften ontsloten (met 55 Z
vaakst geïnventariseerde documenttype), terwijl in slechts
de collectie audiomateriaal onder handen genomen was.
Resultaten van het onderzoek
Ontsluiting van de collecties
Het grootste probleem dat tijdens de registratiebezoeken
opdook, was het verkrijgen van exacte gegevens. Enkel de
lokale erfgoedhouders bij ‘Wie ae collectie ontsloten was,,
konden zonder problemen de collectiegegevens verstrekken.
De meeste collecties zijn echter niet ontsloten. Vaak waren
de erfgoedvrijwilligers niet voldoende op de hoogte van de
Aan de hand van een enquête werden negentien bronnenty-
pês bevraagd op inhoud, datering,, ontsluiting en omvang'.
In plaats van de enquête naar de 106 lokale erfgoedhou-
ders in de provincie Antwerpen te sturen, werd elke lokale
erfgoedhouder persoonlijk gecontacteerd. Tijdens eên
plaatsbezcek achteraf werd de enquête in overleg met de
vertegenwoordiger van de vereniging ingevuld.
87 erfgoedverenigingen waren bereid hun collectie te laten
registréren, dit is 82% van alle Antwerpse lokale erfgoed
houders, in vergelijking met percentages van soortgelijke
onderzoeken is dit een groot succes.
Sommige lokale erfgoedhouders dragen zorg voor de nalatenschap
van erfgoedverenigingen die ophielden te bestaan. Zo bezit de
Mechelse Vereniging voor Stadsarcheologie vzw, het dia-archief van
de Mechelse vereniging voor archeologie. Meer dan twintig jaar lang
legden leden van de Mechelse Vereniging voor Archeologie de opgra
vingen en artefacten vast op ruim 1000 dia s, vandaag een unieke
. y ■ y. >.
Collectie Mechelse Vereniging voor Stadsarcheologie vzw (Mechelenj.
Opvallend is het overwegende gebruik van digitale inve
rissen. Hoewel de meeste erfgoedvrijwilligers ouder zijn
vijftig3, maken ze dankbaar gebruik van de mogelijkhec
die digitale ontsluiting biedt. Zo werden voor de digitale
inventarissen en catalogi 43,98% databanken, 22,22/
tabellen, 17,1 3% tekstbestanden, en nog 16,67% ande
digitale bestanden geregistreerd.
Het oneigenlijke gebruik van bepaalde software vormt e
probleem. Fotobewerkingsprogrammas, specifieke gen
gische software en dergelijke worden bijvoorbeeld geb
als inventarisatiesoftware.
De vrijwiüigorswerking, vaak de sterkte van de lokale e
goedhouder, is voor de ontsluiting: soms tegelijk een zw
Vrijwilligers leggen een niet aflatend enthousiasme en v
lust aan de dag, maar een gebrek aan meer specifieke
professionele inventarisatiekennis speelt hen vaak parte
Samenwerking met (lokale) instellingen zoals bibliothek
archieven, kan hier een oplossing bieden.
Een nieuw probleem is de vergrijzing van de erfgoedvi
ligers. Heel sporadisch stroomt er vers bloed binnen. C
door komt niet enkel de opvolging van de ontsluiting v<
collectie, maar ook hei behoud van de volledige eollee
op de heling te staan. In de komende jaren kan de he
stemming van deze collecties een grote uitdaging vorrr
voor professionele instellingen en nationale en provmci
lóónAk/firpnininaen uit de sector volkscultuur.
ihoud en themc/s van de collecties
Jet zoaisfer een grote verscheidenheid van lokale erf;
ouders ie, zijn ook hun collecties enorm uiteenlopend
ocumentaire materiaal bij de modale lokale erfgoedl
an Worden getypeerd als een synthese van biblioth.ee
ïpnografisch, genealogisch en archivalisch materiaal
iifihelfi bijna 1,5 miljoen bidprentjes, meer dan 250.
iffiches, meer dan 2.25.000 stukken fotografisch mate
-eer dan 200.000 boeken en bijna 1.250 stukken fc
jehd beeldmateriaal. Deze gegevens tonen een duid'
jverwicht van papieren erfgoed. Zo kunnen, op bew<
Ifeldmateriaal na, alle documenttypes die in meer de
75% van de documentaire collecties voorkomen (9 dc
nenttypeS™ het totaal), ondergebracht worden bij pc
jrfgoea.
30