| Full text |
… ATVATICA.
non confueuerunt , neque vllusomnino apud eos erar mercatus.Ex
his Cæfaris & Herodoti verbis æflimare licet quäm fortitudini &
laudi militari negotiatio aduerfetur , teftimonio duarum nationum
à virtute maxime commendatarum. Vtinam Antwerpi noftri non
tam Jaxas habenas mercaturæ &externis delicijs dediffenr, haberent
ipf quidem diuitiarum aut veribs numimnofum minus,féd haberent
plus animorü & virtutis antiquæ;qua collapfa, fier non potcft quin
tandem ciuitas mollitie nimia diffluens , in feruitutem eam rediga-
tur, quam Cyrus omnibus Græcis cadé de caufa minatur. Sed quid,
inquiet quifquam ad Janum noftrü quadrifronté fedés, vis ne perpe-
tua paupertate Remp. & fingulos homines adfigi ? Nolo equidem:
atillud volo,vt fit modusin rebus, & fi optadum fit, probos mores,
& integramin ciuibus vitam , cum labore ruftico malim , quam re-
gias diuitias cum tanta improbitate , cum totimpofluris , cum tot
periurijs, cum tot furtis, quot hodie videmus , rem Deo& optima
cuiq; abominabilem. Sed bæc quia odiofifsima eftfententia,& Ant-
werpiæ æque abfurda,ac fi cælum ruere diceretur,adducam us Cato-
nem; qui tamen non mins, quam ego, & ridiculus & exfibilandus
videbitur. Eius hæc funt verba: Eft interdü præftare,mercaturis rem
quærere,nitaim periculofum fi ct. Maiores enim noftri fic habuerunt;
& ita in legibus pofiucrunt, fürem dupli condemnari, fœneratorem
quadrupli.Quanto peioremciuem exiftimarint fœncratorem,quäm
furem, hinclicetexiftimari. Et virum bonü cümlaudabant., ita lau+
à fan
dabant : Bonum agricolam, bonumque colonum. Amplifsimé law
dariexiftimabatur, qui ita laudabatur, Hefiodusitemiuftorumho-
minum felicitatem defcribens , ficcanit:
Li / \ LT \ / # à
Toin éea pus youice monur (Oisy , 8260 5 dede,
A'ren és Dieu Bancives, uéasn à LENoTas"
Espomouo: d\ oies a Mois xcilaGebpidcecs,
Télan 3 yuvouxss éouxd ra réxve yovedoir,
Ouen à dyaloin doduripes, d\ Jr nelv
Neioroiloy, xopror dE pépes Cidwess tee.
Quzæ nos ad verbum ferètotidem verficulis enumerauimus.
Hi multum cviétum tellus fert: montibus altis
Glandes dat fummum quercus, medium dat apum cvim.
Lanigere pecudes oncrantur rvellere deno,
sAffimiles patri bus proles parit vxor € almts.
Ufque bonis florent , nec nanious aquera fulcant:
Sed frutlum omvigenum tellus fert prodige frupis. :
Tuitis
LTBER SR o$
Tuffisigitur viris fumma rei domefticæ felicitasè re ruftica vide
tur petenda ,G grauifsimis his autoribus erit obtemperandum in
qua inter cetera bona &illud numeratur ; n6 cogi ad nauigationem,
quæ mercatorum & piratarum , cum quibus belli naualis ducesnu-
merari poflunt, propria eft & peculiaris. Cogitent nunc mercatores
quidam ,Qquiomnium rerum fe primas tenere putant, duim barbaro
& ftolido faftu cælum auaritia fordidifima Ditis barathra rangëtes,
artesomnes homineingenuo dignas , & ignorant & contemnunt:
cogitent,inquam, & cernant,quid apud hos iudices religionis Chri-
ftianæ ignaros commercantur ; & quam cont:à Jaudem agricolæ iu-
ftique homines reportent.Ex agricolis inquit Cato,& viri fortifsimi
+. & milites ftrenuifsimi gionuntur ,maximedque pius quæftusftabilif
AGE A _ F
fimusque confequitu r,ninimeque inuidiofus: minimeque male co-
gitantes funt, qui in co ftudio cecupati func. Quid hac laudatione
>
laudati{simi viri, vel grauius, vel pulcrius, vel pis auribus iucundius?
Beneigitur Neruij Reip. fuæ confuluerunt,dum mercatores fnibus
fuis cenfuerunt abercendos, & facultates honefto ruris laborecom-
parandas. Hinc merito Neruiosfe dixerunt, fi vox ad vernaculum
fermoné,e quo eft deformata,reuocetur. N3 Mer-Gré is dicitur,qui
fapiens eftin iis acquirendis quæ ad vitam funt neceflaria (Mer cnim
acquifitionem neceflariorü fignat, eo quod is qui labore füo fibi vi-
étum quærit,& honorem fquatur,& honori fit proximus.quod Ma
æ,& compofitioneconcifa Mex,idein fit quod Latinis,ad honorem.
Vnica fané fÿllaba lingue noître architeëti indicarunt,quicquid He-
fiodus & quicquid Cato multis præceptis monuerunt. - Nifi enim
opum acquifitio ad honoremtendat, indigna eft quæ hoc nomine
noftrate auncupetur. Laborandumigitur ad honorem, & nunquam
labor vllus ad vitum acquirendum ab honefto debet difcedere, fi
præcepti, quod maiores noftri hac vocula comprehenderunt pluf-
quam Laconicos, ratio fit habéda. Meigitur idem eft quod victum
& facultates quære cum honore & ad honorem. Hinc prouerbium
ex na ner,id ft fumptum facito pro modo facultatum acquiren-
darum:de quo alibi rurfus. Spyé autem idem eft quod fapiens.Qui
igitur fapiens eft in viétu quærédo,is Mer-66vé vocädus. Quis vero
fapiens,nifi is quiiuxta præceptacorü faculrates comparat,qui apud
omnes pofkeros & apud horû fapientifimos quofque habit: funt fa-
pientifsimi & optimi fapientix magiftri? At ita Neruios feciffe, Cæ-
far tefbificatus ct, qui hac parte Perfis antiquifsimis, quorum vitars
necdü luxus corruperat, eos pates fecit,dum mercatoribus dicitadi-
tum nepañle, Quèm verd diligentes fucrint, non in aruis mod co-
lendis,
? |
