Full text |
44 ATVATICA.
Atuatico igitur afcenderunt ad Eburonum fupremos ad Sabim li-
inites; fra vt hac parte côfinia Treuirorum, Rhemorum & Viroman-
duorum attigerint;ex altera parte Neruiis terminati.Tota auté gens
à primo opido Atuarici nominau funt,atque inde diftinétionis cau-
fa Atuaticum cœpit Antwerpia dici,ne totius gentis nomen ad vni-
cum folum opidum referretur. Horum piæcipua fedes in qua con=
Vin 4 yentus fuos haberent, videtur non procul à Bruxellis in agro Gaef-
& ca cefa. becano fuille, atque codem loco aduerfus Gæfarem exercitum con-
ei fcriphie;quo Neruiis auxilium ferrent. Verüm Cæfaris celeritas ef-
fecit , vt quamuis in itinere eflent , non potuerint tamen ad locum
pugnæ peruenire , atque idcirco audita Nerniorum clade ,f fuadque
omaia vni opido incluferunt. Longt igitur infra Sabis cam partem,
ad quam proœlium commiflum eft, Atuaticorum meditullia & præ-
cipuum quai regionis cor, abfuifle, necefle cft. Credo équidem
Bauum. Neruios decem millibus pafluum à Bauaco cæfos efe , cüm triduo
Cefar iter per Neruiorum ante fines feciflet,quam eo perueniret;vbi
intellexitnon pluribus quäm decem millibus pafluum Sabim abeñe.
N6 procul igitur à Mabufo prœælium eft commiflum, à quo loco nifi
- Jongè Atuaticorü copiæ coactx fuiffent , non conuenienter admodu
iis quæ feri folent, Cæfar fcripfflet Atuaticos,quamuis initinere ef-
{ent, Neruïs fuccurrere non potuille. Sed præftat eIus verba audire
quæ fic habent:Cüm per eorum finestriduo iter feciffet(loquitur de
Neruiis)inueniebat ex capriuis Sabin Aumen ab caftrisfuis non am-
plius milliapafluum decem abefle : trans id flumen omnes Neruios
confediffe, aduentumque ibi Romanorü exfpeétare , vnà cum Âtre-
batibus & Veromanduis finitimis fuis.Nam his vtrifq; perfuaferant,
vteandem belli fortunam experirétur. Exfpectari etiam ab his At-
uaticorü copias,atque efle in itinere. Haæc Cæfaris verba fatis decla-
rant Bellomontem minimè cfle Atuaticü : ed quod fi ad Sabinilline
profecti fuiffent , equè ferè citd ac Cæfar ad flumé peruenire debuif-
{ent , nifi teffudineo gradu tum vf fingerentur, cm fumma opus
IH BEI MC TE 55
omnes fe yni opido,quod Cefarn6 nominauit,inclufiffe;cunctis opi-
. dis caftellisque reliquis defertis illis nimirum,quæ inter locü pugnæ
& hoc opidum Cæiar inuenit. Ad ipfum enim Atuaticü nullus Iu-
lo fuitaccellus,propter cas, quas dixi,filuarum, fuminum, & præ-
cipue paludum dificultates, quibus Ambiorix {ele aduerfus Roma-
nos tum defendit,cèm Cefar ad Scaldim ad vltimas Arduennæ par-
tesipfum perfequeretur. Quêd f Atuatici machinas Romanorum,
. quibus muri oppugrantur, ante nouiflent,quam obfderentur, non
cit dubium quin omnia fua ad ipfum Atuaticumcontulifient, locuim
natura, VE tum erat,inaccef{fum.Q uo ioitur clariüs elucefcat, vbinam
_meditulha Atuaticorum fuerine, lubet ea huc de Cæfaris Commen-
tariis adferre ; quæ non ad hecmodb, {ed ad alia etiam explicanda
conducent. Cum Ambiorix, Cotta & Sabino legatis cæfis, maximis
itineribus & fumima celeritate ad Neruios propcraret; neque die nc-
que note intermifla, quo Ciceronem inex{peétatus occuparet,no eft
ambigendum, quin rectiflimum iter fit ingreflus, vtitanto feftinädi
ftudio conueniebar. Quocirca chm Atuaticos in itinere conuencrit,
quis dubitet quin horü conuentus & curia, inter caftra legicnis ab
Eburonibus cæfx, & caftra Ciceronis apud Neruios fic media fuerit,
vtAmbioriginonfucrit longe de via declinandum. Jam verd ab At-
uaticis lis quos cft allocutus , non amplius fuitquâm vnius dici iter
ad Neruios vfque,ad quos poftera die dicitur peruenifle:à caftris au-
tem Titurij & Cotte ad Atuaticos, plus fuir interualli,quippe in quo
_ conficiendo dicatur neque diem neque nottem intermifife . Quod
autem caftris Ficuriÿ & Aurunculeij nomen fuerit, libro fexto Cxfar
exponit ad hune modum: Tum copiisin tres partes diftributis, im-
pedimenta omnium legionum ad Varucam cotulit : id caftelli nomé var.
ft. Hoc feré eft in mediis Eburonum finibus, vhi Titurius & Aurun-
culeius hiemandi caufa con{cderant. Hunc cum reliquis rebus locü
probabar Cæfar, tum quèd fuperioris anni munitiones integræ ma-
nebant,ve militu laborem fubleuaret. Verüm quia Cæfaris Commé- to Céfiri
= 0 2 .- o : nn …. : correctus,
efler celeritate ; ne foli,quod accidit , Romanis refiftere cogerentur. tariatypis excufa pleraque hoc loco habeant,ad Varucam, quædam
. 4 - 3 r . _ à : 7 : 2 = EL . a
Mulro minus Duacuim, vtaliqui fomniarüt, hoc nomine dignamur; €tlam Atuatucam,cogor latiüs &: ampliüs, quæ genuina leétio fit,&
€xaminare & docere, ne ab eo lucem videar obfcuris rebus petiuifle,
in quoiplo vel falfitas & fcripturz corruptela fubeft , vel plus cft
_ tencbratum , quèm in co iplo quod eft in quæftione. Altius ita-
que incipiens, initium factam à caftris Ciceronis in Neruiis oppu-
goatis : quæ fi inuenero & indicauero , non hoc modo confe-
quar, v£de Varuca non amplius dubitetur ; fed multos etiain à fal-
Ra ffpicionc, & errore grandi liberabo. Pagus cft ab Aldenardo
millia-
cüm certo conftet & variis Cæfaris locis, Atuaticosinter Neruios &
Eburones fuifle,; Duacum verdinter Atrebates & Neruios efle. Ce-
terumBellummonté fatemur in fnibus fupremis Atuaticorü fuifle,
exercivum tamen multo infra recenfitum. Credo equidem in agro
Gaesbecano eos robur omne coegiffe, non procul ab eo opido
auod Cefarexpugnauit;atqueilline furfum Sabin verfus ad Neruios
contendifle; accum intelligerent in itinere hos à Romanis cefos efle,
omnes
? |