de handschriften der 15° eeuw; want al
begint de vrije en zelfstandige ontwikke-
ling der Noord-Nederlandsche miniatuur-
schilderkunst eerst omstreeks 1420, de
handschriften der 14° eeuw sluiten daarbij
zeer goed aan. De enkele handschriften,
vóór de 14° eeuw in Noord-Nederland
ontstaan, zijn daarentegen niet opgeno-
men. Het eindpunt der verzameling wordt
ongeveer bepaald door het jaar 1525, toen
het “handschrift geheel verdrongen was
door-het gedrukte boek. Als Noord-Ne-
derlandsch werden bij het verzamelen
beschouwd de handschriften, ontstaan in
het Bisdom Utrecht of in de deelen der
aangrenzende bisdommen die thans be-

hooren tot het Koninkrijk der Nederlan-
den.

Uit deze verzameling konden de bewer-
kers een aantal kenmerkende voorbeelden
kiezen en daarbij hebben zij niet alleen
gezocht naar de meest typische vertegen-
woordigers van de verschillende scholen,
maar ook naar bladen met het fraaiste
effect van decoratie en met de belangrijk-
ste voorstellingen en vooral aandacht ge-
schonken aan zulke handschriften, die het
best de voortgang der verluchtingskunst,
haar groel, opkomst en langzaam afster-
ven, illustreeren.

Ongeveer voor de helft werd de keuze
gedaan uit codices, die zich in Nederland-
sche bibliotheken en verzamelingen be-
vinden (te Amsterdam, ‘s-Gravenhage,
Groningen, Haarlem, Leiden, Middelburg,
Utrecht, Warmond) en voor nagenoeg een
vierde deel uit handschriften, welke door
de bewerkers zijn aangetroffen in Enge-
land waarheen door de groote verzame-
laars in de 18° en 19° eeuw zooveel is
overgebracht (in bibliotheken te Cambrid-
ge, Londen en Oxford en in particuliere
collecties); de rest is in vele verzamelin-
gen verspreid (te Antwerpen, Brussel,
Gent, Luik, Parijs, Romen, Kopenhagen,
Krakau, Weenen, Berlijn, München en

eenige andere steden).

De handschriften zullen worden afge-
beeld op ongeveer 240 platen in lichtdruk,
die alle zijn vervaardigd met de oorspron-

68

kelijke naar de handschriften zelf semaak-
te negatieven, en waarvan |2 platen in
kleuren, direct naar de handschriften op-
genomen, worden uitgevoerd. Behalve
miniaturen zullen van elk handschrift ook
voorbeelden van de verdere verluchting
en van het schrift worden gegeven, zoo-
dat men zich steeds een volledige voor-
stelling kan maken van het geheel. Op de
platen wordt gedrukt (inhet Nederlandsch
en het Fransch) de korte titel van het
handschrift, waaruit afbeeldingen zijn
ontleend, de plaats en de verzameling,
waar het zich bevindt, met de nummers
van het handschrift zelf en van de gere
produceerde bladen en ten slotte den tijd

en, als men dit met eenige zekerheid kan

1
£

bepalen, ook de plaats, waarin het hand-
;

schrift is ontstaan. In den tekst (in het
Nederlandsch en het Fransch) die het
werk zal vergezellen, zal men van elk
handschrift een korte beschrijving vinden,
een beknopt overzicht van den inhoud,
een lijst der miniaturen en een karakteri-
stiek der geheele verluchting. Daaraan
zal nog een inleiding voorafgaan met een
schets van ds ontwikkeling der miniatuur-
schilderkunst in Noord-Nederland.

]
]

Deze kunst is niet alleen als aantrekk

 

lijk studie-onderwerp van groot belang,
maar ook als hulpmiddel om onze kennis
van de ontwikkeling der schilderkunst te
vermeerderen. Want van vele handschrif-
ten kan men door allerlei uiterlijke om-
standigheden den tijd bepalen en soms
ook de plaats, waar zij zijn geschreven en
verlucht, en op die wijze verkrijgt men
een nagenoeg volledig beeld van den
voortgang der schilderkunst. Vooral voor
Noord-Nederland, waar het tijdvak der
15° eeuw nog zooveel problemen stelt,
belooft een samenvattende bewerking
der miniaturen zeer belangrijke resultaten.
Omdat juist daar onder den invloed der
beweging, die uitging van het Klooster
Windesheim, het boek zulk een groote
beteekenis had gekregen voor het geeste-
lijk leven, ‘bestond er zonder twijfel in
breede kringen der bevolking liefde voor

het boek; en bij uitstek voor het kerkelijke