Full text |
m
Een en ander over het plichtexemplaar
Uittreksel uit de rede gehouden door Dr. C. Debaiüe.
hulp-bibliothecaris bij de Universiteitsbibliotheek te Gent, op de
Jaarlijksche Algemeene Vergadering van de Vlaamsche Vereeniging
Van Bibliothecarissen en Bibliotheekbeambten te St. Niklaas,
op 18 April 1927.
Over het plichtexemplaar in het algemeen, zal IE het niet lang
hebben. Eerst zal ik een woordje zeggen over de benaming dezer instel-
ling ; daarna, over den oorsprong er van en over haar uitbreiding over
de beschaafde wereld. Zoo zal ik gekomen zijn tot het doel, dat ik als
het belangrijkste beschouw van dit stuk : ik zal er handelen over de
plichtexemplaar-instelling in België en over het wetsontwerp van Mini-
ster Cam. Huysmans.
Eerst de naam. U zal zeker wel bemerkt hebben, dat ik tot hier
toe steeds het samengesteld woord « plichtexemplaar » heb gebruikt.
Uit de verschillende benamingen : verplichte exemplaar, verplichte
nederlegging, verplichte inlevering, plichtneerlegging, die men wel
eens leest of hoort, blijkt genoegzaam, dat er in de Nederlandsche
taal, om het kind te doopen, geen naam bestaat, die iedereen
bevredigen kan en die zich opdringt. Ik zelf ben ook nog aan het
zoeken en heb tot hier toe, om het Fransche « dépôt légal » te vertalen,
ofwel mijn toevlucht moeten nemen tot een omschrijving en het
noemen, zooals ik het vroeger in een artikel in Het Laatste Nieuws deed,
« de verplichte inlevering van boeken en tijdschriften », ofwel me
schuldig maken aan een germanisme en spreken, zooals ik het hier doe,
van het « plichtexemplaar)). — Want het Hoogduitsch, daarin geluk-
kiger dan ons Nederduitsch, kent maar één woord door eenieder aan-
genomen en gebruikt, om hetgeen ons hier bezighoudt aan te duiden,
nl. : <( Pflichtexemplar », een woord omvattende al de verschillende
schakeenngen, zoo Angel-Saksische als Fransche, die dit recht van den
Staat op alle drukwerk vertoonen kan.— In de Engelsch-sprekende lan-
den, in het Britsche Rijk, in de Vereenigde Staten, is (zooals trouwens
ook in het Koninkrijk der Nederlanden) de verplichte inlevering van
drukwerk met het auteursrecht zóó verbonden, dat men in het Engelsch
altijd spreekt van « copyright ». — Wat het Fransch aangaat, hier, zoo-
als in tal van andere gevallen, mag de taal onzer Zuiderburen er zich
in verheugen een grondeigen benaming te bezitten, die van « dépot le-
gal » ; en dit niet alleen, meen ik, omdat het Fransch een taal is die zoo
concreet is en zoo vast staat, maar ook omdat de oorsprong dezer in-
stelling, zooals we ons deze heden ten dage voorstellen, en zooals mi-
nister Huysmans ze nu in België zou willen invoeren, in Frankrijk te
zoeken is, en wel in de XVI” eeuw.
74 |