| Full text |
hun gemoedelijkheid de menschen aanspreken en slagen, waar andere instel"
lingen, dat niet zouden doen en die zich bewust ten doel stellen de te winnen
cultuur in bepaalde banen te brengen, daar is de O, B. met waardigheid en
verantwoordelijkheidsgevoel gevoerd de meetkundige middenplaats (de
tweede en dezelfde !) van de cultuurzoekenden of cultureele werkers in welke
richting zij zich ook keeren of wenden. Zij schenkt en waarborgt de gelegen-
heid aan elkeen, om zich aan de hand van het nieuwste en het beste te orien-
teeren in de eigen gekozen en gecultiveerde opvatting. Zij waarborgt de
wezenseenheid, maar verzorgt het complex en voedt de intensiteit.
Als in den aan vang voorgesteld werd het bestaande stelsel, wharonder
de O. B. leven, intact te laten, me.t de vormen zooals ze zijn gegroeid en zeer
zeker in de breedte hun voordeel hebben bij gebracht, dan wordt hier gevraagd
de stichting van de O.B. na te streven, organisch verbonden met de lagere
bibliotheekvormen en met"de hoogere bibliotheektoppen, ten einde een stroom-
schakelaar te verkrijgen, waar wij ons allen kunnen weervinden, omdat de
voortbrengers daar allen hun productie zouden leveren, en de afnemers, allen,
hun gading zouden vinden, wat, op geen andere wijze financieel mogelijk is.
Hier is geen gevaar te duchten voor niemand, omdat de samenstelling
van de beheerraden allen mogejijken twijfel zal vermogen op te heffen. Wat
den geloövige zou kunnen hinderen zal, in de tegengestelde richting, den
vrijzinnige hinderen; een geest van breede verdraagzaamheid moet de uit-
komst brengen. De eenvoudige meerderheidsvorming zal een bibliotheek
locaal immers toch haar overheerschende «kleur» geven, maar het minder-
heidspubliek, moet door het organische verband met de hoogere uniteiten, de
waarborg krijgen dat, op eigen gezag, werk kan aangevraagd worden elders.
Men moet de nadeelen kennen, we.lke onze huidige O. B. in de kleine steden
opleveren, wier drempel door den andersdenkenden niet overschreden wordt,
(waardoor deze zich buiten het cultureel verkeer moet stellen !) om de. wel-
daden te begrijpen, die een ingeschakeld openbaar organisme kan schenken,
openbaar organisme, dat niet eens «officieel» behoeft te wezen, maar reeds
voldoende gewaarborgd is door een para-communaal karakter, zooals de
regies zijn voor water, gas, electriciteit, zooals de huidige «Commissie voor
Openbaren Onderstand» administratief zijn. Wfl de vrijzinnige Streuvels uit-
sluiten ? Zal de katholieke, bibliothecaris Vermeylen kunnen voorbijgaan ?
Misschien is het noodig duidelijk te zeggen, dat om de O.B. tot succes te
brengen — de Vereeniging van Letterkunde zal het er mee eens zijn — de
litteraire criteria, welke in ons land gehuldigd worden, eenigszins herzien
moeten worden, zoo, dat goede, ja, uitstekende litteraire producten niét à
priori voor bijkomende redenen, geweerd blijven. Er wordt daarom niet. voor
ontaarding gepleit ! Wfe zou het durven ? Maar wel voor ontbolstering. De
waarheid gebiedt te constateeren, — verheugend feit,^-, dat een merkelijk
verschil is waar te nemen tusschen de gemiddelde beoordeeling van het litte-
raire product en de beoordeeling van voor twintig jaar. Met voorbeelden is
64 |
