Full text |
zijn bevel quasi de hele productie — en de Chinezen schreven toen reeds
moeizaam vele banden vol — kordaat, a. u. b. deed uitroeien. Vier jaren
slavenarbeid bij de Grote Muur, tot zelfs de doodstraf liep op, wie het waag-
de éen woord achter te houden. 460 getrouwen aan dat woord werden
levend onder de aarde gestopt en... een lustige weduwe redde de literatuur
door haar zitje te behangen met de opgeëiste werken.
Och kom, wat heeft het het Antwerps Provinciaal Bestuur in 1919
mogen baten, toen het verbood werk van activistis getinte auteurs aan te
kopen voor de boekerijen ? Heeft Roussèau’s « Emile », in 1762 verbrand,
door het vuur geleden ? Worden Protagoras’ revoltante stellingen door de
wijsgeren nog niet steeds onderzocht, alhoewel zijn werk verbrand werd op
het Agora, eeuwen vóór Christus ? En Luther’s schriften, werden die uit
het hart gebrand ? En de eerste Engelse vertaling van het nieuwe Testament
door de later te Vilvoorde opgesloten Tyndal ?
Wat onderneemt men tegen een kracht, die sterker is dan toedringend
water, het woord ? Circuleerde het niet in vasten vorm tijdens de Duitsche
bezetting 1914-1918 ; werd het niet in het brood gebakken onder Bismarck?
Schiet het nu weer, van uit Saarbrücken en Praag, niet. tot in Berlijn ;
verdwaalt het daar thans niet in de telefoonboeken en de hotels, waar het
dan rustig blijft liggen, te kijk voor iedereen ?
Neen, men krijgt het boek er niet onder ; het wil nu eenmaal leven !
« Libelli habent sua fata » staat reeds in de 3e eeuw! in een Latijnse
Carmen Lersicum te lezen. Goethe raapte de uitdrukking in zijn « Proza-
spreuken » —- onder Ethisches II, nr 153 — weer op : ook boeken hebben
hun geschiedenis. Welhoe ? De wereld is er vol van ! Laat de Mexikaanse
boeken maar eens even herhalen, wat zij onder de Spaanse conquestadores,
lichtbrengers in de 16e eeuw, te beleven kregen ! En welk lot Sahagun’s
Historia onderging, dat twee eeuwen voor dood werd opgeschreven en in
1790 toch nog leefde! Wat hebben de Noormannen uitgehaald met het
kostbaar werk van de Ieren ? En wat deden de vadsige monniken, toen zij
hun schoenen poetsten met koorwerken, of kaarsen rolden m antphonariën.
Wat deden de Gentse weversbazen, . die koorwerken gebruikten om... er
stalen in te plakken ? De abdis van Romsey Convent, die verkocht haar
boeken wel voor sterke dranken, en met duizenden werden de werken in de
kloosters, omdat zij wat muf roken, verlapt voor bindwerk. Al dat stelsel-
matige — gewild of ongewild ^ vernietigen heeft ten slotte zo veel uitge-
haald als de daad van de te beklagen neger, die uit vrees of uit ontzag voor
de wonderbare tekens, professor Schwertzer’s pianopartij van de « Meister-
singer » en de partituur van de Matthàus Passie te Lombarene, midden in
de wildernis, stikum van het harmonium gapte..,
L’idée a marché, n’est-ce pas ? Dat voelt men zo onweerstaanbaar aan
93 |