| Full text |
zijn alle Joodse werken te vernietigen, buiten het Oude Testament. Te
Cremona laaide het vuur in 1569 weer op rondom Joodse werken, altijd maar
om dezelfde fanatieke redenen. Trouwens, de eerste Christenen reeds stelden
er een eer in alle heidense boeken, die zij bemachtigen konden, te vernieti-
gen, om eens en voor goed de aanrakingspunten, die heidendom en Christen-
dom verbinden, onnaspeurbaar te maken. Vermelden Handelingen XIX,
vers 19, niet het feit, dat na Paulus’ prediking heidense boeken werden ingé-
bracht en verbrand voor een waarde van 50.000 zilveren penningen! Maar,
ook deze ondernemingen, die in verhouding vrij wat groter waren dan de
hedendaagse Duitse, liepen falikant uit, en... de laatste Romein en eerste
Middeleeuwer, Kerkvorst Cassiodorus met name, heeft zich niet weinig te
weer gesteld om van het oude heidense voor ons allen nog te houden, wat
nog gered kon worden ! In deze richting kwam dan ook gauw een ijverige
beweging los, en de geschiedenis is daar om te bewijzen ,dat; in zeker
klooster Paulus’ alomgekende brieven^Hde brieven van diezelfde Paulus.
ja J _ werden opgeofferd om er een kostbare zeldzame Homeroszang dwars
over heen te schrijven.
Er is rondom het boek fel, homeries —- en te vergeefs gestreden
geworden, omdat voor- en tegenstanders er in zagen het sterke element, dat
onvernietigbaar was. Zie eens : alle godsdiensten hebben zo sterk samen-
gespannen om -hun gemeenschappeliken, dreigende concurrent, het Mani-
chaïsme, te vernietigen, dat Manichas’ stellingen ten slotte nog slechts
bekend bleven door de wederleggingen van de tegenstrevers. En... wat
melden ons de ontdekkingen van de laatste maanden in Afrika ? Schier
onleesbaar — zeker ! maar zij zijn er niettemin — komen eigenhandige
schriften van Manichaüs voor den dag... om luidop te getuigen, dat zij er
toch nog zijn !
De consequentste voorvechter van de vernietiging « à tort et à travers »
^ die eer moet men de brandstichter van Alexandrie s bibliotheek geven —
was Omar, Khalief bij Gods genade. Hij had het recept gevonden om duide-
lijk de lijn te trekken. «Verbrand maar alles», zei hij, «want, ofwel is hier
aanwezig, wat in de Koran staat, en daaraan hebben wij dan genoeg, ofwel
staat er meer in, eu dan is het uit den boze ! »
Woorden van een fanaticus ? Jawel. Maar allen hebben zich als
fanatici aangesteld... en zij waren er aan voor de moeite. Karel X zei zijn
mensen, te Tréguier — is het een wraak van den Alerhoogste, dat juist daar
E. Renan geboren werd ? H toen er Weer eèns voor de zooveelste maa
schoonmaak gehouden moest worden: «Brengt maar bij; het is beter dat
er te veel verbrand wordt dan te weinig ! » En toen bleef er toch nog meer
dan genoeg over.
Het zou te gek zijn om al deze dwaze uitlatingen op te spelden. Maar
als men ze herleest, of bepeinst, dan voelt men onwillekeurig, hoeveel dieper |
