Full text |
De Vlaamsche Volksboeken
door VICTOR DE MEIJERE
De volksliteratuur behoort tot het domein van de volkskunst. En nu
deze een wel-afgeteekende, apaartstaande studie is geworden, mag daar
wel nadruk op gelegd, des te meer daar de volksliteratuur te allen tijde een
voorname faktor in het geestelijk leven van het volk is geweest. Volksboeken
als R e y n a e r t de Vos, U 1 e n s p i é ge 1, Jan van P a r ij s,
Doctor Faustus e.a. waren, eeuwen-lang, de geliefkoosde lek-
tuur van ons volk; geslachten en geslachten hebben er verpoozing gezocht.
Zulks was in even groote mate het geval in andere landen. En daarom
bevreemdt het zoo zeer dat de Volkerenbond, wanneer hij de studie van de
volkskunst aanmoedigde, zich eerst en vooral keerde tot de beeldende
kunsten en, verder, tot de muziek, den dans en den liederschat der, volken,
om de volksliteratuur er heel en al bij te vergeten.
Herhaalde malen heb ik daartegen protest aangeteekend in het midden
van de Belgische Commissie voor volkskunst. De volksliteratuur is, voor
mij, wel de volkskunst bij uitnemendheid. Zij is stellig de beeldende kunst
voorafgegaan. Vóór de voorhistorische mensch graffieto’s hieuw in een
rots, vertélde hij van wat hij had gezien, gehoord of gedroomd. Wellicht
fantaseerde hij reeds.
Wat dient er onder volksliteratuur verstaan ?
In algemeenen zin; alle soorten volksverhalen en volksromans, die
van ouder tot ouder onder het volk verspreid waren, met inbegrip van
droomboeken, almanakken, populaire wetenschappelijke werkjes over
geneeskunde, tooverkunsten, enz., klucht- en liederboeken.
In meer beperkten zin begrijpt men er onder : een serie volksromans
en heiligenlevens, schoolboeken en andere uitgaven, die zich kenmerken
door hun in-4° formaat, het slecht papier waarop zij gedrukt zijn en de
houtsneden welke hen versieren. Zij waren, tot in het midden van de
19e eeuw, hier in Vlaanderen en in de omliggende landen verspreid onder
de laagste lagen van het volk. Daar zij door leurders van huis tot huis
werden rondgevent, noemde men ze ook « leurdersboeken » (littérature de
colportage, in Frankrijk). In Vlaanderen droegen zij ook den naami van
«blauwboeken», naar hun traditioneelen blauwen omslag, ’t Was de «Alma-
nak van Snoeck», welke, tot pas vóór den oorlog, die traditie trouw bleet ;
ook hij werd verkocht door leurders, die de Vlaamsche dorpen afliepen, ij
het opstellen van den catalogus van het Museum voor Folklore bezigde
MAX ELSKAMP de benaming blauwboeken (livres bleus), om ze te
onderscheiden van de volksliteratuur in het algemeen, waaronder hij ook
tal van andere werken begreep, nl. kunstwerken, geschreven voor de
hoogere standen en' welke in de laagste volksklassen waren terecht geko-
25
De Bibliotheekgids, XII 2 |