Full text |
WETTELIJK DEPOT OF "PLICHTEXEMPLAAR” ?
Het wettelijk depot staat in het Frans bekend als "dépôt légal”, in het
Engels als ”legal deposit” en in het Duits als "Pflichtexemplar” (3). In
navolging van de Duitse term gebruikte Dr. C. Debaive een 40tal jaren
geleden "plichtexemplaar” om omschrijvingen in de aard van ”de verplichte
inlevering van boeken en tijdschriften” te vermijden (4). De Belgische
wet van 1965 heeft geopteerd voor de benaming "wettelijk depot”. Ook
omdat in Nederlandse publikaties door A.W. Willemsen, J.W.R. Laceulle e.a.
onveranderlijk de term "wettelijk depot” aangewend is, wordt hieraan de
voorkeur gegeven.
JURIDISCH KARAKTER VAN HET WETTELIJK DEPOT.
De vraag is wel opgeworpen of het wettelijk depot zonder vergoeding
- de afwezigheid van vergoeding is overigens het meest voorkomend geval -
niet beschouwd moet worden als een vorm van onteigening. Zo ja, dan
zou het in strijd komen met de grondwet van een aantal landen, waarbij
onteigening zonder schadevergoeding verboden wordt (5). In Duitsland
en België, waar deze vraag opgeworpen is, heeft men zich omstandig
met dit probleem beziggehouden. Alle auteurs, die dit probleem diepgaand
bestudeerd hebben, komen tot een ontkennend antwoord (6).Dit geldt o.a.
voor de Duitser Jütte, die twee onderling onafhankelijke rechtsgronden
inbrengt tegen de voorstelling als zou het wettelijk depot een vorm van
onteigening zijn :
1° de plichtlevering is te beschouwen als een publiekrechtelijke afgifte, en
als zodanig kan men er moeilijk een ontoelaatbare onteigening in terug
vinden ; daar iedere afgifte uiteindelijk een verlies van privaateigendom is,
zou men alle belastings- en afgiftewetten grondwettelijk ontoelaatbaar
moeten verklaren ;
2° ook indien men het wettelijk depot niet als een publiekrechterlijke
afgifte ziet, is het wettelijk depot daardoor nog niet als onteigening
geclassificeerd : het wettelijk depot betekent immers niet het volledige,
wel het gedeeltelijke eigendomsverlies en verlies is slechts als onteigening
te beschouwen wanneer dit verlies als eenmalige ingreep voorkomt en het
niet gaat om een algemene regeling (7).
Voor de meeste landen is dit overigens een louter academisch probleem,
omdat ze reeds een wetgeving op het wettelijk depot bezitten en in het
merendeel van die landen toetsing van de wet aan de grondwet niet
toegestaan is (8). Ook hangen de pogingen het onteigeningsargument te
ontzenuwen nauw samen met de moeilijkheid een definitie te geven van
het juridisch karakter van het wettelijk depot : naast de "publiekrechtelijke
Bibliotheekgids — Jg. 49 — Nr. 3 — 1973 / 115 |