| Full text |
Europa werden gestrooid. En welk mooi levens-
beeld zóu niet van Klopstock gegroeid zijn
als Europese figuur onder Europese invloed ?
Bij *t wel overschouwen van Bet atlas treft
verder één hoofdfout : is er wel gezorgd voor
de noodzakelike eenheid van opvatting in de
behandeling van de stof ? Wij gelóoven van
niet. Sommige kaarten verraden®* op 't eerste
zicht al de naam van hun auteur, hetzij
door hun fijne, doeltreffende schematiseering,
hetzij door hun gemis aan schematiseerend ver-
mogen. Zo is bv. Johan Fischart’s leven door
Ellinger magistraal geteekend, terwijl Fried-
lânder met zijn interessante stof er niet in slaagt
het oog « Gesamt-Eindriicke » te geven. Deze
opmerking geldt ook voor Wais, die wel. namen
en titels geeft, maar niets schikt als. «Schlager»,
hoezeer zijn « Hauptmotive und -problemen
der neuen Dichtung » ons ook bevallen. Zeer
zekér zou het gehele werk -er door gewonnen
hebben, indien de medewerkers schema-opdrach-
ten hadden meegekregen, en vooral... zo hun
aandacht gevestigd geworden was op het feit,
dat dergelijk atlas zijn grote waarde put uit
één leidend motief': chronologie achtergrond
voor activiteit. Ook dat hebben sommigen over
’t hoofd gezien, d.w.z. zij hebben de chrono-
logie niet voldoende als basis genomen voor
het schema van het levensbeeld. Nagel s Hans
Sachs b.v. verliest veel door het afzonderlik
stellen van de « Lebensdaten » en de « "Wer-
ke ». Ineenschakeling was geboden. De uitge-
ver zag toch op geen kleurtje min of meer ! !
Datzelfde verwijt moet ook de knappe plaat
van Ellinger betreffende Lessing (VIII oplo-
pen : der esthetische Gesetzgeber, Forscher und
Gelehrte. Zie maar eens wat Fries van Goethe's
leven en werken gemaakt heeft! In de grafiek
van Goethe treft aldra, dat Goethe heel zijn
leven lang gedicht heeft, dat de Faust hem
herhaaldelik in beslag nam, en wel dan, als
de Wilhelm Meister rustte. Spreekt hier niet
duidelik uit, dat Goethe als Goethe onderdook
om als filosoof-Faust weer te keeren, ettelike
mcilen achtereen ? En.welke betekenis hebben
de magere jaren zoals 1791 ?
Het levensbeeld kan ook opgevat worden
in bredere zin en bv. • de gestalte van een lite-
ratuurvorm aannemen. PI. 67 Althochdeutsche
Literatur geeft in dit opzicht een interessant
« levensbeeld » met chronologiese grondslag.
Dat moeten wij ook getuigen van de geschie-
denis van de roman. Terwijl de «Entwicklung
des deutschen Dramas», chronologies gezien,
te kort schiet. Immers een ruimte van 400 la-
ren samendringen in één plaat vereist een ande-
re grafiese methode dan deze (zie «de roman»-
door Westerman!) En Zirus begaat die fout
nog.'
Ja : gemis aan eenheid, aan één verantwoor-
delike hand schijnt ons de enige fout te zijn,
die begaan werd : Eggers en Sprockhoff zou-
den anders bun in de kern analoge stof op
elkaar hebben kunnen afstemmen (Plaat l-2b)
Basler zou zijn heldensagen geografies hebben
gelocaliseerd, en de bouwkunst e.d.m. zouden
een grootser algemeen uitzicht gekregen heb-
ben.
Wil dat zeggen, dat wij het Kulturatlas dan
maar liever zouden missen Neen ! Maar deze
opmerkingen plaatsen wij, omdat wij vroeger
ondervonden hebben, van hoeveel invloed een
sterk doorgevoerd schema is in deze materie.
Kleinigheden zijn nu nog volgende zaakjes :
waarom niet meer gebruik gemaakt van ver-
wijzingscijfers, van blad naar blad ? Waarom
in de oude periodes geen vergelijkingstabellen
b.v. voor de steen- en bronstijden (aarden
voorwerpen!) ! Een paar bibliografiese gege-
vens zouden geen kwaad bloed zetten, en een
kleine ruimte wit voor eventuele antekeningen,
verwijzingen, recente vondsten, enz. zou het
werk als studiemateriaal ook ten goede komen.
Voor de afwerking niets dan lof. en ook
niets dan lof voor de algemene idee. Een mooie
prestatie is het werk alleszins en gebruikt als,
recapitulering van cursussen en handboeken
velerlei zal het werk zijn doel niet missen.
Ter inlichting volge hier de opsomming van
de behandelde gebieden.
Bildungsgeschichte ; Geschichte ; Religions-
geschichte ; Kunstgeschichte ; Literatur ( 1. Ael-
tere deutsche Literatur, 2. Von Gottsched bis
zur Romantik, 3. Von der Romantik bis zur
Gegenwart) ; M[iinzwesen ; VEusikgeschichte ;
Philosophie ; Recht ; Sprache ; Siedlunq ; Tech-
nik ; Volkskunde ; Vorgeschichte ; Wirtschafts-
geschichte. _
Het werk wordt voortgezet. Band L Deut-
sche Vor- und Frühgeschrchte is reeds afge-
sloten. Register en chronologiese tafel schijnen
eveneens klaar te liggen.
Fra"k. Josef Maria : Berliner Capriccio, mit
Zeichnungen' von Georg G. Kobbe, 73 blz.
Berlin, Universitas, 1932.
In de laatste tijden, zo zou men zeggen, komt
er enige opleving in dé belangstelling — van
auteurszïjde — voor de bibliofiel-novelle. Bi-
bliofielen geven een humorist een goede kans;
een voor de groteske geschikter exemplaar, dan
dat bizonder soort vân mensen, bestaat wellicht
niet. Octave Uzanne heeft er in zijn «Contes
pour les Bibliophiles » wat een waardig portret
van opgehangen ! Vooral in de « Nalaten-
schap van Sigismond, homeriese gevechten van
een echt bibliofiel » kan de goegemeente (maar
die leest zulke dingen niet) de wonderbaarhke
naastenliefde op prijs stellen van beste vrien-
den-bibliofielen. En Nodier, en Bonnardot en
Flaubert vergeten wij toch ook niet !
Hayno Focken schreef zo pas — hoe ik het
eigenlik moet uitdrukken weet ik niet-—- vier.
neen drie korte novelletjes onder de koptitel
« Stille Gefâhrten », Erlebnisse mit Büchern.
De deeltjes heeten .- « Verheftet », »Verraumt», |
