| Full text |
Eb
onderstellen, dat de Stad Antwerpen alsdan nog
geene bijzondere boekverzameling bezat. Dat de
begiftiger verbood die boeken « wech te leenene, te
vercoepene oft te verthierne» laat denken, dat hij
het Magistraat noopte eene verzameling van boeken
aan te leggen.
Toen, na den val van Brugge, Antwerpen de
eerste koopstad van Europa en niet enkel van de
groothandelaars aller Natiën, maar ook ven de kun-
stenaars en geleerden het vereenigingspunt werd,
wachtte het Magistraat niet langer om eene boekerij
te vormen. Dit getuigden de « Memoriën» van Ridder
Lanceloot van Ursel, Antwerpens vermaardste Bur-
gemeester van de eerste helft der xvi® eeuw. — Hen-
drik de Moy, de uitstekendste secretaris-archivaris
onzer stad, las die « Memoriën» en teekende daaruit
aan :« de Librarie begost de Stadt te maken anno
1505.»
Die eerste ambtelijke boekerij werd dus nog
binnen het oud stadhuis ingericht. Er was daar ook
een archief en zelfs eene verzameling van schilderijen.
Met Antwerpens wonderbare ontwikkeling en
bloei in het begin der xvr° eeuw en bij het ontstaan
der talrijke drukkerijen, was het niet moeilijk de
Librairie te voorzien van vele belangrijke werken,
indien deze plaats konden vinden in het enge stads-
gebouw.
Toen het groote, nieuwe stadhuis, ten jare 1564,
was voltrokken, kon daar, naast de zaal der schilde-
rijen, een behoorlijk vertrek voor de bibliotheca wor-
den ingeruimd; doch tafereelen en boeken werden
den 4" November 1576 verslonden door de vlammen
van de Spaansche Furie.
En
Wanneer het gansch uitgebrand stadhuis, in 1581,
was hersteld, werd daar door onze Wethouderen eene
nieuwe boekerij aangelegd. Immers, krachtens eene
overeenkomst tusschen het Magistraat en Christoffel
Plantijn, schonk deze vermaarde drukker aan het
stadhuis een exemplaar van elk werk dat van zijne
persen kwam. De tijden waren echter niet gunstig
om den boekenschat aanzienlijk te verrijken. Antwer-
pen leefde in opstand tegen Koning Philips II en de
daarop volgende belegering onzer stad door Parma,
liet nog minder toe aan boeken te denken. Nauwelijks
had echter het uitgehongerde Antwerpen zich den
17" Augustus 1585 overgegeven of men besloot in
ernst tot de herinrichting der stadsboekerij. Hij die
deze gewichtige taak op zich nam, was de Stadspen-
sionaris Engelbrecht Maes, die op 3o November
1581 het hersteld stadhuis « met eene lange, schoone
oratie » herinhuldigde, die met andere geleerden
het verdrag der overgaaf van Antwerpen vaststelde
en die vervolgens de raads- en leidsman onzer Wet-
houders bleef. Meester Masius, zooals men hem
heette, was een beroemd rechtsgeleerd en door alle
partijen geacht ambtenaar, die de stad sedert 1575
diende, dikwijls in het stadhuis werkzaam was en dus
goed wist welke boeken er aan toebehoorden. Bij
nader overzicht bleek het hem, dat de meeste boeken
zoek waren geraakt. Tot zelfs vele der door Plantijn
geschonken exemplaren waren in bezit gebleven van
verschillige gewezen of nog in dienst zijnde ambte-
naars der stad. De gestrenge Pensionaris wilde die
te lang ontleende werken doen inleveren en deed den
4" Januari 1586 de heeren Burgemeesters en Schepe-
nen een besluit nemen, dat allergunstigst was voor
? |
