Full text |
Bibliotheek & archiefgids, 83 (2007) 2
Praktisch
Het archief is open van half september tót midden juli) '
van maandag tot zaterdag, van 8.30u tot (3.1 du.
Uitzonderlijk verleent de Prefect hef privilege om aak van
1 óu tof 18.45u te werken. Op het gebied van de kledij
gelden de Vaticaanse, 'grenscontroles': blote schouders
of knieën komen er niet door. Enkel onderzoekers,
verbonden aan een wetenschappelijke instelling en
voldoende onderlegd in archivalisch onderzoek, krijgen
toelating tof het ASV. Een schriftelijke aanvraag moet dui-
delijk hef studieonderwerp uiteenzetten. De aanvrager
legt ook een aanbevelingsbrief voor van een kerkelijke
of wetenschappelijke instelling of een gekwalificeerd
persoon. De onderzoeker verbindt zich ertoe een kopie
af te leveren van de publicaties waarin hij Vaticaanse
bronnen citeert.
Uiteraard moet hef bronnenmateriaal omzichtig worden
behandeld. Laptop, papier en potlood zijn de enige
attributen die men het archief mag binnenloodsen. Foto-
graferen is verboden. Het reglement onderstreept met
klem dat verwijzingen naar documenten de plaatsbepa-
ling 'Vaticaanstad' en in geen geval 'Rome' mogen mee-
krijgen. Om drukte in de leeszaal te vermijden, mogen
verschillende personen normaliter niet op hetzelfde
ogenblik aan een zelfde onderwerp werken.
Eens binnen, moet men de stilte in acht nemen. De
onderzoeker wordt geacht zich zelfstandig een weg
door het archief te banen, wat leest als een vermaning
de archivarissen niet met lastige vragen te overvallen.
Gelukkig leverde hetVaticaan belangrijke inspanningen
op het vlak van inventarisering. Na de verlening van
het toelatingspasje, krijgt de archiefbezoeker een (iftviH
talen verkrijgbare) Bestandsindex mee, die verwijzin-
gen biedt naar verschillende indices, inventarissen en
repertoria. De reproductie of publicatie van deze indices
is verboden.
Een consultatie in het ASV begint onvermijdelijk met
opzoekwerk in de Sala degli Indici. Eens de vorser
hééft bepaald welke documenten hij wenst in te kijken,
begeeft hij zich naar de leeszaal, waar hij maximaal
drie volumes mag aanvragen. De levertijd bedraagt
ongeveer een half uur. Overbrengingen uit hef archief
van de Congregatie voor Buitengewone Kerkelijke
Aangelegenheden gebeuren op vaste tijdstippen (9u,
pOu, 11 u). Er mag slechts één Volume tegelijk worden
geraadpleegd. De 'bediening' is al bij al vlot. Maar ook
hier geldt dat een zekere voorkennis van de geschiede-
nis en de structuur van het archief de sleutel biedt tot een
gerichte en succesvolle zoektocht naar informatie.
Op de schouders van reuzen: de ontsluiting
van de Belgica historisch benaderd
De Belgische belangstelling voor d© Vaticaanse archieven
is zo oud als de wetenschappelijke geschiedschrijving.
Voor het midden van de 19de eeuw vallen de expedities
te signaleren van Adolphe Borgnet, verbonden aan de
Luikse universiteit, en algemeen rijksarchivaris Louls-Prosper
Gachard . Zij maken als eersten kennis met dit Vaticaanse
erfgoed1. Maar een echte jacht op Vcticana komt er uiter-
aard pas nadat Leo XIII de Vaticaanse archieven voor onder-
zoekers openstelt:. Hij doet dat voor de informatie tot en
met het Congres van Wenen (1 815). De opening in 1924
door Pius XI van de documenten tot aan het overlijden van
Gregorius XVI (1831-1 846), gaat vrij onopgemerkt voorbij.
De historische interesse is nog te sterk op de Middeleeuwen
gefixeerd. Maar wanneer Paulus VI in 1 966 de archieven
van Pius IX openstek, is de belangstelling duidelijker merk-
baar. Een volgende golf van Belgische ontsHitingsactiviteiten
komt er nadat Johannes Paulus II in 1978 de bestanden
vrijgeeft met betrekking tot de pontificaten van Leo XIII
(1 878-1922) en in 1 985 deze met betrekking tot Pius X
(1903-1914) en Benedictus XV ( 1914-1922)2.
De eerste die een systematische inventaris van Belgisch
bronnenmateriaal in het Vaticaan samenstelt, is de actieve
Leuvense kerkhistoricus Alfred Cauchie (1 860-1922), stichter
van de Revue d'Histoire Ecclésiastique. Cauchie bepleit de
oprichting van een nationaal instituut dat uit de onuitputtelijke
Paus .Pius XI op het balkon van de Sint-Johannesbasiliek
(Rome, mei 1933).
19 |