Full text |
Bibliotheek- & archiefgids, 83 (2007) 2
Vaticaanse Belgica
Op initiatief van de Leuvense hoogleraar
Ernie! Lamberts, besluit KADOC in 1981
om de Belgische bronnen in het Vati-
caans Archief beter te ontsluiten 11.
Verscheidene regestenlijsten zien het
licht. Ze worden opgenomen in de
reeksen1 KADOC - Inventarissen en reper-
toria en Analecta Vaticano-Belgica. Om de
publieke toegankelijkheid te vergroten, plaatst
men een selectie van bestanden op micro-
film. Voor het pontificaat van Leo XIII worden
de archieven van de Nuntiatuur van Brussel,
het Staatssecretariaat (rubriek 25Ó) en de
Congregatie voor Buitengewone Kerkelijke
Aangelegenheden doorgelicht '2. In 1996
worden ook de 'Belgica' uit de periode van Pius X
(1903-1914) ontsloten. Enkel de relevante delen van het
nuntiatuurarchief en het Staatssecretariaat worden daarbij in::
detail geïnventariseerd,3.
nationale perspectief wordt steeds minder belangrijk. De
historicistische wedijver die de nationale instituten in het
verleden tegenover elkaar aan de dag legden, ebt ■ eén
eengemaakt Europa langzaam weg.
Ook wat onderzoek betreft, kent het Vaticaans archief een
gestage leegloop (cf. Consultariecijfers 1993-2005)
Daarbij spelen een gebrek aan belangstelling voor kerkge-
schiedenis en misvattingen over de vermeende geslotenheid
van de Vaticaanse archieven een rol. Fictieverhalen zoals
The Da Vinci Code doen het archief meer kwaad dan
goed. Ze dragen bij tot het imago-van het ASV als een
gesloten- cenakel dal de geheimen der mensheid angstvallig
bewaakt. Daarbovenop komen de eisen van de moderne
academische wereld, waarin de administratieve tredmolen,
meer nog dan het publish or perish-dogma, langere studie-
verblijven verhindert. Ook de levensduurte en de explosie
van huurprijzen in Rome zijn wellicht te verklaren voor de
daling van het aantal onderzoekers.
Een laatste bijdrage in de reeks van Bart De Keyser en Hke
Landuyt, voor het pausschap van Benedictus XV (1914-
1 922), is binnen het project 'Vlaanderen en het Vaticaan.
De geheime archieven van paus Pius XI' aangevuld met de
ontsluiting in de Congregazione degli Affari Straordinari of
Buitengewone Kerkelijke Aangelegenheden voor dezelfde
periode. Maar het is bij dit laatste project van meet af aan
de bedoeling om verder te gaamdan de klassieke opmaak
van regestenlijsten, en ook naar andere ontsluitingstrate-
gieën uit te kijken.
Vernieuwende projectimpulsen
Ondertussen financiert het BHIR in Vlaanderen niet langer de
ontsluiting van de Belgica. De laatste der Waalse Mohika-
nen die de Analecta Vaticano-Belgica samenstellen, krijgen
het moeilijk om doorlopend projectfinanciering te vinden.
Ook in het buitenland worden dergefflke nationale projecten
steeds meer als een zaak uit het verleden beschouwd. De
papierberg die de publicatie van regestenlijsten en analyti-
sche inventarissen meebrengt, wordt als reden aangehaald,,
maar uiteraard spelen ook andere factoren een rol. Het
1
Tegen deze achtergrond krijgt het erfgoedproject 'Vlaan-
deren en het Vaticaan: de geheime archieven vanlBlls. XI'
vorm. Het project moet ingaan tegen de heersende stroming
en een manier vinden om de Vatieana opnieuw aantrekke-
lijk te maken. Met dit doel wordt een digitale erfgoedgids
uitgedacht, opgevat als een 'GPS', die het brede publiek
wegwijs maakt in de archieven van de Heilige Stoel, terwffj
onderzoekers gezwind kunnen navigeren naar de 'Belgica'
die voor hun studies van nut zijn. Daarom zijn de ‘ijdsafba-
kening (ca. 1750-heden) on de inhoudelijke insteek breed
gemarkeerd. Een uitgebreid scala van erfgoedcategorieën
wordt er toegelicht en digitaal aangeboden.
De gids heeft als basis de prospectie van erfgoedgehelen
binnen de Vaticaanse context, ifit specifieke focus op het
pontificaat van Pius XI (Kj922-1939). De ontsloten archief-
bestanden en hun onderdelen (rubrichë, fascicoli) worden
in de webdatabank ODIS globaal beschreven volgens
de ISAD-norm. Contextuele informatie aangaande perso-
nen, structuren of families wordt er eveneens aangeboden
(ISAAR-norm). Van de beschrijvingseenhedén zBi bovendien
gedetailleerde regestenlijsten opgemaakt, zodat het project
aansluit bij de traditie die KADOC en BHIR reeds vele jaren
in stand houden. Deze regesten worden in pdf-formaat aan
de ODIS-fiches gekoppeld. De gedigitaliseerde onderdelen
van in het Vaticaan bewaarde archiefbestanden worden
aangeboden volgens internationale regels (cf. OAIS), waar-
bij naast duurzame bewaring ook vrije toegang, uiteraard
mits registratie, centraal staat.
De ontslfting gebeW met het doel de erfgoedgids van een
zo breed mogelijke insteek te voorzien. Ze vormt uiteraard
de basis van de erfgoedgids, maar zeker niet de enige
pijler. De gids brengt de in ODIS verzamelde gegevens,
de regesten lijsten, de gemicrofilmde en gedigitaliseerde
bestanden, extern audiovisueel bronnenmateriaal, praktische
informatie, historische duiding, biografische fiches, blblio-
21 |