Full text |
schrijven. Zij is namelijk van het begin tot het einde gedrenkt in
aandoening en pathos, en het behoorde niet tot zijn gaven die
te kunnen uitdrukken. Willem van Oranje was een staatsman
als geen tweede, maar hij was niet een redenaar van zoodanige
houding, adem en zeggingskracht, als in dit vertoog hun werking
doen. De Villiers is dientengevolge meer geweest dan alleen de
schikker en beschaver van gedachten, die de Prins hem zou hebben
in de pen gegeven. Met de aangrijpende en hartstochtelijke wel-
sprekendheid die hem eigen was, schreef hij een rede, in al haar
deelen zoo, dat Oranje haar als de zijne zou kunnen aanbieden,
maar van een stijl en daardoor van een indrukwekkendheid als
Oranje nooit had kunnen bereiken.:..
« Het is misschien de grootste verrassing die de lezer van de
Apologie zal te beurt vallen, als hij bemerkt hoezeer de eene zijde
van de strijd om onze volkswording de persoonlijke aangelegenheid
van een vorstelijk persoonaadje geweest is, tenminste, door hem-
zelf kon worden gezien, door zijn bewonderaars zoo voorgesteld
en door al zijn tijdgenooten als zoodanig aanvaard. De strijd
tusschen Spanje en de Nederlanden, blijkt uit dit geschrift, kan
beschreven worden als de strijd tusschen Filips de Tweede en
Willem van Oranje.
« Wat heeft de redenaar van die persoonlijke gevechtsstelling
een prachtig gebruik gemaakt. Er is in het leven van de Prins
weinig of niets dat geschikt is voor dramatische behandeling,
maar hier is zijn heele levensstrijd dramatisch behandeld, in een
lange monoloog, uitgesproken door hemzelf. Telkens weer wordt
daarin de breedgebouwde Ciceroniaansche volzin, het stramien
van de Renaissance (hier nog eenigszins bezwaard door de aan-
eenschakelings-neiging van vroegere eeuwen,) verlevendigd of
gebroken door de nu felle, dan gemoedelijke uitingen van de Vorst
die opkomt voor zijn eigen waardigheid, zijn eigen rechten, zijn
eigen roem bij tijdgenoot en nageslacht. Ook de eenvoudiger
menschelijke gevoelens ontbreken dan niet : zijn haat en zijn
minachting, zijn leed om het verlies van verwanten en vrienden. »
Treffender historische lektuur dan deze Apologie zal inderdaad
moeilijk te vinden zijn. .. B. G.
190 |