Full text |
wat tot de voornaamste'valstrikken heeft behoord van den nationa-
listischen geest en tot de meest onfeilbare middelen waarmede deze
de jeugd naar den oorlog heeft gesleept.
Montherlant’s waarde, of ten minste zijn belang schuilt in het feit dat
hij een eerlijk beleider is, al heeft hij weinig op met dogmatisme en
orthodoxie. Henri Massis is integendeel de bekrompen en enge theo-
reticus die schrander genoeg is om het kreupelhout der moraal,
waarin hij zich schuil houdt, niet te verlaten, en plomp genoeg om
ongevoelig te blijven voor de leerstelsels, het talent en de mensche-
lijke kwaliteiten van zijn tegenstrevers. De voornaamste karaktertrek
van Henri Massis is precies ombarmhartig te zijn. Maar wat geeft hij
erom? Hij bezit zelfvertrouwen. Zijn verschillende incarnaties, de
logica van zijn loopbaan die de onoprechtheid is, de vrees die hij
inboezemt door zijn verminkte dialektiek, alles stelt hem gerust en
sterkt hem. Verheerlijker van Zola bij den aanvang 1| een thans
onvindbaar geworden werk getuigt ervan—, geheimschrijver van
Barrés, enquêteur, lasteraar van de Sorbonne waar hij gedurende zes
maanden in de wandelgangen ronddoolde en zich bij pedels en por-
tiers documenteerde, wekt Henri Masis onze belangstelling slechts in
één enkel opzicht : menschen van zijn gehalte vindt men slechts
terug in het kamp dat een rechtstreeksche toekomst van prebenden
en stoffelijke voordeelen schijnt te bezitten : zijn tegenwoordigheid
in de neo-katholieke rangen staaft dus wat ik hoogér zegde : nl. dat de
hedendaagsche stuwing slechts een afzonderlijk verschijnsel is uit
den intellectueelen strijd om de macht van den geest, waarbij de
twee groote traditioneele partijen, de vooruitstrevende en behouds-
gezinde, de linkerzijde en de rechterzijde, elkaar beurtelings dé heer-
schappij betwisten. De heer Massis is een barometer. Men zal hem
steeds terugvinden aan de zijde van hem die op het punt staat te
overwinnen. Dat is al wat erover te zeggen valt en men moet het
herhalen zoo vaak men er gelegenheid toe heeft. Het moet overigens
volstaan als voorlichting voor zijn lezers, want aldus zal het hun
bekend worden dat de vriendschap van Massis samen met zijn over-
tuiging te koop is en daarbij nog niet bijster duur kost.
PAUL COLIN
69 |