Full text |
arbeider een eentoonigheid van bedrij-
vigheid voor gevolg heeft, die voor hem
ondragelijk zou zijn. Ford zegt : betaal
uw arbeiders goed, duid hun de taak
nauwkeurig aan, en negentig ten hon-
derd onder hen zullen gelukkig zijn.
Want naar scheppenden arbeid vraagt
slechts het overige tiende en misschien
vermogen daarvan enkele maar dezen
arbeid te verrichten. Hier heeft men het
zwakke punt van dit ondernemers-
optimisme. Wat -Ford over de bizon-
dere waarde van dit op een speciale
gedeeltelijke prestatie van eiken arbei-
der berekende arbeidssysteem verkon-
digt, is weinig overtuigend. Al wat
tegen een streng toegepast Taylorstel-
sel wordt aangevoerd, geldt ook voor
zijn bedrijfsinrichting. De arbeider wordt
gemechaniseerd en de vrije tijd die hem
rest is niet toereikend om hem de ziel
die in dit verfijnde raderwerk wordt
vermorzeld, terug te schenken. Geen
geschooldheid van den arbeider wordt
nog gevergd, enkel het zich aanpassen,
het gewoon worden van de arbeids-
kracht aan het bedrijf. Men huivert-
onwillekeurig voor deze rationalis-
tische techniek van het Kapitalisme.
Men glimlacht, wanneer men Ford het
winstbejag als een verkeerd maatschap-
pelijk beginsel hoort wraken. En na met
al zijn sociale theoretische opvattingen
te hebben kennis gemaakt, maar ook
met zijn philosophie van de techniek,
kan men enkel vaststellen, dat in het
bizondere bedrijf, dat Ford met onmis-
kenbare ondernemersgenialiteit tot ont-
wikkeling bracht, andere technische
beginselen dan degene die hij bestreken
met een philantropisch vernisje ter
bewondering - aanprijst, moeilijk een
grooter financieel succes zouden hebben
kunnen opleveren, dan nu het geval
was. .
Wij willen maar zeggen dat op het
sociale optimisme van Ford gemakkelijk
kritiek zou kunnen geoefend worden.
Het kan niét geloochend worden, dat
er aan dit op mechanischen ongeschool-
den arbeid gerichte bedrijfsleven, scha-
duwzijden kleven. Over den „homo
capitalisticus" zijn wij met Ford nog
verder weg van den „homo sapiens“, om
bij den „homo mechanicus" aan te
landen. Dat er onlangs in Duitschland,
tegen de rationalistische, optimistische
economie van de kwantitatieve produc-
tie, met voorbijzien van de psychische
waarde van de arbeidskracht, een Anti-
Ford'ver scheen, kan niet verwonderen.
Er is veel in dit werk, dat tot., tegen-
spraak uitlokt. Maar het blijft een
psychologisch - economisch document
van groote beteekenis voor de studie
van de sociologie der Staathuishoud-
kunde. H. V.
HERDRUKKEN VAN LODE
BAEKELMANS in de Keuv-serie van
L. J. Janssens & Zonen, Antwerpen.
Velen zullen de uitgevers L. J. Janssens
en Zonen dankbaar zijn, dat zij hun
goedkope en aantrekkelike „keur-serie"
met een reeks herdrukken van Baekel-
Lode Baekelmans
mans hebben ingezet. Hier hebben we
dat verrukkelike Marieken van Nyme-
gen, verhaal van weemoed, van frisse
onbedachtheid, jeugdige overmoed en
veel heimwee, de meest levende
,271 |