Full text |
Michiel. Deze boekerij heeft een meer
beperkt karakter, is een typisch voor-
beeld van een goed georganiseerde
katholieke boekerij. Het criterium van
den bibliothekaris verschilt natuurlijk
heel wat van dat van den leider der
A. D. B. boekerij. Ook dit deel is opge-
luisterd met portretten van bekende
meestal katholieke schrijvers van hier
en elders. Haast elke blz. is voorzien
van een nuttige aanbeveling voor den
lezer of van een spreuk. Een uitvoerig
onderwerpsregister vergemakkelijkt het
zoeken* _ . ......
Op het laatste ogenblik ontvangen wij
nog de catalogus (1103 nummers) van
de socialistische volkboekerij „De Toe-
komst" te Borgerhout. L. B.
HET HISTORISCH EN POLITIEK
NOODLOT VAN BELGIE door
LÉON PASCHAL. Met een voorrede
van Jhr. A. F. De Savorin Lokman.
Amsterdam, 1924. S. L. Van Looy.
Het is steeds gevaarlijk en simplistisch
een historische ontwikkeling door een
enkel feit te verklaren. Ten hoogste
kan in de geschiedenis een dergelijke
methode gelden bij wijze van onderzoek.
Maar er zijn zoo vele wederkeerige
afhankelijkheden der maatschappelijke
gebeurtenissen, dat het altijd verkeerd
is in de geschiedenis zich blind te turen
op één verschijnsel : om daaruit de
verdere ontwikkeling der toestanden
af te leiden.
Het werk van Paschal gaat op schro-
melijke wijze aan dit euvel mank. De
Belgische geschiedenis, inzonderheid
van de laatste honderd jaren, wordt in
haar wezenlijke beteekenis verklaard
door de sociale en politieke macht, die
de Roomsch-katholieke Kerk en haar
geestelijkheid heeft weten te verwer-
ven en te behouden. Dat deze macht in
België een historische werkelijkheid is,
kan moeilijk geloochend worden. Maar
die factor alleen als de alles-bepalende
laten gelden is beslist fout. Wanneer de
schrijver elke bestaande of vermeende
maatschappelijke en cultureele achter-
lijkheid van het Belgische —' in het
bizonder van het Vlaamsche volk, aan
de Kerk en haar dienaars aanwrijft,
begint dit toch wat erg te lijken op een
zeer eng anti-klerikalisme. Moest men
hem gelooven, dan zou het liberalisme
onder de katholieken van 1830 geen
uiting van een diepe tijdstropming
geweest zijn, maar een sluw berekend
middel om de staatsmacht naar zich toe
te halen. Van het systeem der grond-
wettelijke vrijheden, dat in de Belgische
Constitutie werd vastgelegd, hebben
zij dan gebruik gemaakt om het over-
wicht in het Belgische staatsbestuur en
daardoor in het heele Belgische sociale
leven te verkrijgen.
Nu is het een feit, dat de grondwet van
1830 wel degelijk een exponent is van
haar tijd en zijn politieke opvattingen.
De confessioneele differentiatie van het
liberalisme is later rond de jaren veertig
ingetreden. Dat de katholieken nadien
een langen tijd de staatsmacht in handen
kregen is gemakkelijk genoeg te ver-
klaren uit de werkelijke sociale macht,
die zij in Vlaanderen en in Wallonië
vertegenwoordigden. Maar dat heel het
verloop van de Belgische geschiedenis
door het klerikale beheer zou bepaald
zijn, het is een enge bewering die
getoetst aan een enkele beschouwing
van den schrijver gemakkelijk, als
onjuist bewezen kan worden.
De ziekte van de Belgische volkenge-
meenschap is volgens .Paschal, de
Vlaamsche beweging. Hij erkent een
Vlaamsch economisch en sociaal ver-
val en schrijft daarvan, de schuld toe
aan het katholieke bewind, de katho-
lieke overheersching. Hier begaat hij
een historische vergissing. Juist is, wat
hij zegt over den vooruitgang van de
Vlaamsche gedachte, bij elke uitbrei-
ding van het kiesrecht. Dit feit duidt
de richting aan waarin wij naar de
oorzaken van de verdrukking van het
Vlaamsche volk in zijn cultureele rech-
ten moeten zoeken. De tegenstelling
Vlaamschgezind, anti - Vlaamsch - en -
volksgezind loopt niet gelijk met de
tegenstelling klerikaal - antiklerikaal.
Maar zij verdeelde en verdeelt nog de
partijen liberalen en katholieken, om
267 |