Full text |
gelukkig wordt hij niet — « die Menschen von unserer Art können
nicht lieben » ll^zegt hij,;^®<<die Kindermenschen können es;
das ist ihr Geheimnis ». Met deze vrouw verbindt hem een jaren-
lange vriendschap. Doch nadat hij alle graden van menschelijke
begeerte doorloopen heeft, werpt hij in walging al het gewonnene
van zich, wordt pelgrim, vindt eindelijk in een veerman bij de
rivier (waarin hij zich wou, maar niet kon verdrinken) den een-
voudig-wijzen die het leven als dat wat dagelijks voorvalt beleeft,
en blijft bij hem om samen met hem zoo te leven. « Mehr aber als
Vasudera ihn lehren konnte, lehrte ihn der Fluss. Yon ihm lernte
er unaufhörlich, das Lauschen mit stillem Herzen, mit wartender
geöffneter Seele, ohne Leidenschaft, ohne Wunsch, ohne Urteil,
ohne Meinung ». Ook dat er geen tijd bestaat. Want zooals de
stroom tegelijk oorsprong, verloop en monding is, zoo is het ook
met den mensch, die terug grijpt naar de vroegere geboorten
die geen verleden zijn, terwijl ook zijn terugkeer tot Brahman in
alles is inbegrepen. Nu heeft hij vrede. Daarna komt het kind
dat zijn vriendin bij hun laatste samenzijn van hem ontving. Zij
was met hem en zijn vriend Gorinda toen zij den Boeddha be-
zochten, en stierf onderweg van de beet van een slang. Hij houdt
den knaap bij zich, die, in een andere wereld opgegroeid, niets
van hem weten wil, niets van hem ontvangen wil. Herhaling van
de wijsheid dat ieder zijn eigen verlossing moet uitwerken, de
wijsheid die Boeddha zelf hem als het doel van zijn leer genoemd
had. En bij een laatste ontmoeting met Govinda doemen nog tal
van gelegenheden op tot het uitwisselen van inzichten zooals Hesse
zelf gewonnen heeft.
Om die inzichten is het hem natuurlijk, toen hij zijn boek
schreef, te doen geweest.«DieWeltzudurchschauen,siezu erklâren,
sie zu verachten, mag grosser Denker Sache sein. Mir aber liegt
einzig daran die Welt lieben zu können, sie nicht zu verachten, sie
und mich nicht zu hassen, sie und mich und alle Wesen mit Liebe
und Bewunderung und Ehrfurcht betrachten zu können ».
Zonder twijfel zijn conceptie en uitvoering van « Siddhartha »
oneindig waardevoller als die van « Camenzind ». Maar hetzelfde
onvermogen een stijl voltehouden blijkt uit de behandeling. In
het eerste deel zijn beeld aan beeld gerijd, in het tweede vervalt
Hesse meer en meer in het bespiegelende, het hoogst moderne
bespiegelende, waarbij de oorspronkelijke nabootsing van indische
taaltinting langzamerhand in de spreekwijze van de hedendaagsche |