Full text |
Bibliotheek- & archiefgids, 82 (200Ó) 4
erfgoed
Naast het kwantitatieve aspect, is de uniciteit, van veel van
deze documenten dé reden om er meer aandacht aan te
besteden. Het belang van de documentaire collecties voor
(lokaal) historisch onderzoek kan niet sterk genoeg bena-
drukt worden. Vele stukken komen niet in archiefinstellingen
terecht en zouden zonder de inspanningen van de erfgoed-
vrijwilligers onherroepelijk verloren zijn gegaan.
Bibliotheekcollectie
Het onderdeel van de documentaire collectie van een lokale
erfgoedhouder waarmee de geïnteresseerde vaak het eerst
in contact komt, is de erfgoedbibliotheek. De gemiddelde
bibliotheekcollectie bevat bijna»2.000 boeken, 03 strek-
kende meter tijdschriften, enkele individuele artikels en ó tot
7 encyclopedieën en naslagwerken.
De thema's die in de meeste erfgoedbibliotheken voorko-
men, zijn lokale geschiedenis, heemkunde, genealogie,
toponymie, dialectologie..., onderwerpen die direct te
maken hebben met de werking van de erfgoedvereniging.
Ook meer algemene geschiedkundige publicaties kunnen
geraadpleegd worden.
De meeste werken zijn recente uitgaven, maar er werden
ook zeldzame 1 7de- en 1 8de-eeuwse drukken teruggevon-
den. Bovendien omvatten ze verschillende incunabelen en
post-incu na beien, een exemplaar van het Bulletin des lois
de la république française uit 1796 en zelfs een volledige
begijnhofbibliotheek bestaande uit meer dan 347 werken
» het oudste uit 1524.
Een groot deel van de bibliotheek wordt uitgemaakt door
eigen publicaties en uitgaven van erfgoed houders uit de
buurt. Vele verenigingen werken met ruilabonnementen, wat
leidt tot een sterke collectieaangroei: voor meer dan één op
de vijf zelfs met meer dan 50 boeken per jaar.
Genealogische collectie
Vele erfgoedvrijwilligers spitsen hun werking toe op genealo-
gie. De documentatiecentra bieden daarvoor een heleboel
interessant materiaal aan. Meestal is de collectie bidprentjes
het omvangrijkst. Soms telt ze meer dan 80.000 prentjes
en groeit ze jaarlijks aan met ongeveer 6.000 stuks. De
collecties rouwbrieven - gemiddeld 6.882 exemplaren
per erfgoedhouder - en de stambomen en kwartierstaten
- teruggevonden in meer dan de helft van de collecties—
zijn goede uitgangspunten voor genealogisch onderzoek.
Iconografisch materiaal
Prentkaarten, kaarten, plannen, fotografisch materiaal, affi-
ches en audiovisueel materiaal zijn uiterst interessante lokale
historische bronnen. De omvang van zulke collecties is zeer •
De collecties van de lokale er'fgoedhouders uit de provincie Antwerpen
bevatten allerhande bewegend beeldmateriaal, niet alleen videoban-
den maar soms ook vrij uitzonderlijke dragers. Zo omvat de collectie
van Heemkring Hoghescotc vzw acetaatfilms, educatieve filmpjes van
slechts enkele minuten die deel uitmaken van het archief van de oude
meisjesschool van Kapellen. Ze worden nog steeds bewaard in hun
Oorspronkelijke verpakking.
Collectie Heemkring Hoghescoic vzw (Kapellenj.
divers. Er waren fotocollecties van meer dan 26.000 foto's,
hoewel de meeste heel wat minder groot zijn;. Niet de
omvang is echter van belang;, wel de historische waarde.
Foto's van trouwpartijen uit dë hele 20ste eeuw of legaten
van dorpsfotografen met zowel klasfoto's, prentkaarten...
geven een uniek beeld van het dagelijkse dorpsleven.
De affichecollecties zijn zeer divers: notariële aanplakbiljet-
ten, openbare verordeningen, affiches van een plaatselijke
kermiskoers of de .poster van eenBm dip ooit liep in déV
plaatselijke bioscoop, zijn maar enkele voorbeelden.
Meer dan de helft van de kaarten komt uit de eigen of de
omliggende gemeenten. Ook kaarten van grotere gebieds-
omschrijvingen maken vaak deel uit van de collectie. Naast
kadasterkaarten en topografische kaarten van voornamelijk
de 19de en de 20ste eeuw, zijn er mooi geïllustreerde figu-
ratieve kaarten, soms van een bekende cartograaf, tekenaar
of landmeter zoals Ëveraert of Visser. Ook de bewaarde
plannen van huizen, kastelen, kerken... uit de omgeving,
leveren vaak nuttige informatie.
Lokaal én uniek
Enkele van dé erfgoedpareltjes uit deze collecties zijn
lokale periodieken en archieven. Lokale kranten en info-
blaadjes worden vaak uitsluitend bewaard door lokale
erfgoed houders en komen meestal niet voor in bibliotheken
of archiefinstellingen. Lokale kranten bieden een unieke kijk
op dagelijkse gebeurtenissen uit het verleden en vormen
dan ook uiterst waardevolle onderzoeksbronnen. Tijdens de
enquêtebezoeken doken bij 73 lokale erfgoedhouders niet
minder dan 249 verschillende lokale krant- en weekbladtitels
op, waarvan vele niet meer verschijnen.
31 |