| Full text |
Kosten zijn natuurlijk relatief en men kan zich de vraag stellen, wat het een student, een on-
derzoeker of de maatschappij kost indien de benodigde informatie niet kan opgezocht worden
in een traditionele onderwerpscatalogus. Afgezien van een eventueel hogere rendabiliteit van
andere ontsluitingsmiddelen, kan men zich echter ook afvragen wat het kost, wanneer de
benodigde informatie wel aanwezig is in een dergelijke catalogus maar de zoeker ze er niet in
terugvindt, of wanneer ze wel in de bibliotheek aanwezig is maar niet in die catalogus waarin
hij het nodige denkt te kunnen vinden. Dit brengt ons op de
grenzen en gebreken
van de traditionele onderwerpscatalogus. Daarover is reeds veel inkt gevloeid en men heeft
hem allerlei verwijten toegestuurd (10).
In de eerste plaats is hij een zeer onvolledig informatiemiddel, vermits hij enkel het bezit van
de bibliotheek ontsluit. Die onvolledigheid is natuurlijk toegenomen met de enorme stijging
van de literatuurproduktie, waarmee de verwervingscapaciteit van de bibliotheken geen
gelijke tred heeft kunnen houden (n). Bovendien worden in de traditionele onderwerps-
catalogus in 't algemeen geen tijdschriftartikelen en andere bibliografisch onzelfstandige
geschriften opgenomen en worden vaak nog andere categorieën van documenten ter zijde
gelaten, zoals thesissen en officiële publikaties. Wat de tijdschriften betreft, die veel vlugger
de nieuwe informatie doorgeven, is de lacune des te groter voor onderwerpen die in het
brandpunt van de belangstelling staan (I2). Een andere factor van onvolledigheid is de uit-
sluiting van het bezit van de faculteits-, instituuts- en seminariebibliotheken, die zwaarder
doorweegt naarmate de centrale bibliotheek alleen algemene en aanvullende literatuur ver-
werft en centrale ontsluiting van het bezit van de deelbibliotheken uitblijft door gebrek aan
samenwerking of aan middelen (13).
Naast deze beperkingen worden een aantal zwakheden aangeklaagd, waaronder de voor-
naamste blijkbaar de volgende zijn :
— gebrek aan selectiviteit : men neemt boeken van allerlei kwaliteit op, ook minderwaardige,
zodat de gebruiker in deze loterij een slecht nummer riskeert te trekken (u) ;
— te strakke, universele schema's, afgeleid uit 19e-eeuwse principes van logica (15) enerzijds
en inconsequenties, ongewone en verouderde trefwoorden (l6) anderzijds, zodat de gebrui-
ker als 't ware in een doolhof terechtkomt.
van een titel enorm verschillen van bibliotheek tot bibliotheek (zie F. REICHMANN. Costs of cataloging. In : Library
trends, 2 (1953-54), p. 290-317) en zijn de hoger geciteerde bedragen mogelijk aan de hoge kant. Anderzijds kunnen
cijfers die een veel lagere kostprijs van de onderwerpscatalogus suggereren (zie b.v. S. A. CRAMER. The computerised
catalogue in a university library. In : Libri, 26 (1976), p. 42-43), hier helemaal niet als maatstaf aanvaard worden zonder
een grondig vergelijkend onderzoek van alle factoren die de kosten beïnvloeden.
(10) Vgl. R. SWANK. Subject catalogs, classifications, or bibliographies? A review of critica! discussions, 1876-1942. In : The
library quarteriy, 14 (1944), p. 316-332.
(11) Omstreeks 1965 raamde men de jaarlijkse stijging van het aantal volumes in Columbia University op 3%, die van de
totale produktie op 6% (C. B. WEINBERG. The university library : analysis and proposais. In : Management science, 21/2
(oct. 1974), p. 130-131).
(12) Over de verhouding tussen boek en tijdschrift in de literatuurproduktie en in het literatuurgebruik bij verschillende
disciplines, zie o.m. A. 0. KOUWENHOVEN. Wetenschap en bibliotheek. Een onderzoek naar enkele aspecten van ken-
nisvorming en wetenschappelijke communicatie, in het bijzonder bij de sociale geografie. Assen, 1971, p. 130.
(13) Vgl. H.-J. SCHOLZ, O.C., p. 275-276.
(14) R. SWANK, O.C., p. 327.
(15) J. B. ABRERA. Traditional classification : characteristics, uses and problems. In : Drexel library quarteriy, 10(1974), p. 21
en 34.
(16) Zie b.v. L. K. WALTER. Sachkataloge und Sachkatalogisierung an der Universitâtsbibliothek München. In : Bibliotheksfo-
rum Bayern, 2 (1974), p. 236, en J. L. HARRIS. Subject analysis : computer implications of rigorous définition. Metuchen
(N.J.), 1970, p. 228.
Bibliotheekgids — Jg. 52 — Nr. 3 — 1976 / 169 |
