| Full text |
'de "Library of Congress" en in de bibliografie van Biblio wordt de specificiteit niet altijd tot
het uiterste doorgedreven, zowel voor eenvoudige hoofdwoorden (b.v. een werk over de
Duitse herdershond en een werk over de Mechelse herdershond worden getroffen op het
hoofdwoord "Herdershonden” zonder meer), als voor de samengestelde hoofdwoorden.
Hoofdtermen die weinig voorkomen in de catalogi worden niet onderverdeeld (bv. Herders-
honden" zonder meer of het nu gaat over anatomie of pathologie).
Ook viel ons op dat twee belangrijke onderverdelingen van een zelfde onderwerp met
verenigd werden in hetzelfde hoofdwoord, maar aanleiding gaven tot het toekennen van twee
of meer hoofdwoorden, waarvan elk dan onderverdeeld werd. Een voorbeeld : de oorlogs-
vergoedingen door Griekenland gevraagd aan Bulgarije” gaven W.ll. Bulgarije , W.ll.
Griekenland” en "W.ll. Oorlogsvergoedingen”.
In tegenspraak met die wijze van werken paste de K.B. het strengste specificiteitsprincipe toe,
wat aanleiding gaf tot de opbouw van soms zeer ingewikkelde samengestelde hoofdwoorden.
Onder het principe eenvormigheid van het onderwerp wordt verstaan dat een zelfde onderwerp
steeds door hetzelfde hoofdwoord moet uitgedrukt worden. Men moet eens en voor altijd
kiezen, niet alleen tussen de synoniemen, maar ook tussen verschillende structuren met
dezelfde betekenis, b.v. "Ouderdomspensioenen der arbeiders" of "Arbeiders. Ouderdoms-
pensioenen". Verwante onderwerpen moeten uitgedrukt worden door verwante hoofd-
woorden, b.v. niet langs de ene kant "Zelfstandige arbeiders. Ouderdomspensioenen , en
langs de andere kant "Ouderdomspensioenen der arbeiders".
Een dergelijke aanmaak van de alfabetische onderwerpscatalogus, rekening houdend met de
strenge specificiteit en het eenvormigheidsbeginsel vergt van bij de aanvang een zware en
ingewikkelde structuur van de onderwerpslijst. Langs de ene kant komt er een aanzienlijke
hoeveelheid van samengestelde hoofdwoorden op voor, langs de andere kant een uitgebreid
stel verwijzingen.
Een hoofdwoord kan immers één of meer termen bevatten, die elk een begrip uitdrukken ; een
term kan één of meerdere woorden bevatten, die samen één begrip uitdrukken.
Het aanbrengen van de verwijzigen vereist van de bibliothecaris niet alleen het voortdurend
hanteren van de modellijsten voor de bestaande hoofdwoorden, maar ook een zeer ruime
algemene ontwikkeling en een aanvoelen van de psychologie van de gebruiker voor het op
maken van niet in de modellijsten voorkomende onderwerpen.
Men gebruikt zie-verwijzingen indien men de voorkeur geeft aan een bepaald synoniem, zie
ook verwijzingen wanneer men de specificiteit van de hoofdterm verder doordrijft, of wanneer
het samengesteld hoofdwoord meerdere hoofdtermen inhoudt.
Op dit schema van de verwijzingen, vooral van de zie ook-verwijzingen, steunt de logische
samenhang van de specifieke onderwerpscatalogus. Zonder hen zijn de gebruiker en de op
steller verloren, want de eenvormigheid zal fataal zoek geraken.
Tot zover de basisprincipes van de traditionele onderwerpscatalografie, toegepast in de K.
met manuele methodes.
Dit systeem werkte goed, afgezien van de gebruikelijke moeilijkheden in verband met per
soneelsbezetting, in onderhavig geval meer speciaal met betrekking tot het aanwerven van
specialisten in bepaalde vakken. De problemen begonnen toen men er aan dacht de
mechanisatie toe te passen op de ontsluiting op onderwerp. Er moest niet alleen een
178 / Bibliotheekgids wsaJg. 52 — Nr. 3 — 1976 |
