Full text |
Bibliotheek- & archief gids, 83 (2007) 1
uitgesproken
waf blinkt en blijkbaar een beetje zoek geraakt, herstellen in
volle glans en glorie. En vervolgens richtingen zoeken, zoals
jullie al een tijdje doen.
Vele outsiders voelen het nog niet aan, maar het decreet op
het lokaal cultuurbeleid heeft de deur opengezet voor één
van de meest belangrijke revoluties in de cultuursector. Het
heeft de basis gelegd om de bibliotheeksector de kans te
geven om volop de 21 ste eeuw te betreden. U grijpt deze
kansen. U maakt er een - eigen aan de bibliothecaris -Smu-
welen en beschaafde revolutie van. Maar belangrijk is: het
slagschip wijzigt zijn koers..■n een betere richting.
Ik heb nog een reden om te beginnen met de boodschap
dat jullie zeer goed bezig zijn. Uw zelfbehoud. Bus ons
zelfbehoud. Want wat u misschien verwachtte, komt er ook
aan: ik stel u luidop enkele cruciale vragen. Beenharde
vragen. Maar vragen die u niet vreemd zijn. Laat me
toe dat we samen even wankelen, om gezamenlijk even
onzacht weg te glijden. Om dan vervolgens, hopeljgi, weer
stevig op onze benen te belanden en verder te stappen.
Sterker en doelgerichter dan ooit.
1. Het decreet van 1978 was hef startpunt van eee lang
traject om ervoor te zorgen dat in elke gemeente in
Vlaanderen en Brussel een degelijke openbare btbfc-
otheekwerking zou worden uitgebouwd. Deze - voor
cultuur uitzonderlijke - wettelijke verplichting ging
gepaard met forse investeringen in gebouwen, collecties,
personeel en noem maar op. Vandaag, ongeveer 30
jaar na datum is deze doelstelling - op enkele storende
details na Sgerealiseerd. Onze vraag: heeft de Vlaamse
Gemeenschap dan nog, in aansluiting op allerlei kern-
takendebatten, voldoende redenen om: rechtstreeks te
interveniëren in de bibliotheeksector?
2. Het concept 'publieke bibliotheek' dateert van minstens
twee eeuwen geleden, waarbij een zwaar accent
werd gelegd op volksverheffing en opvoeding. Ook de
niet-elitë moest aan het lezen gezet worden. Het 'gratis'
verhaal van vandaag is hier ook nog een
uitvloeisel van. Vandaag heeft de overgrote
meerderheid van de bevolking het relatief
tot zeer goed. Zij hebben een degelijke
opleiding achter de rug en kunnen het
zich veroorloven om zelf keuzes te maken
en hiervoor te betalen. Onze vraag: Is
de publieke bibliotheek dan nog wel een
basisopdracht van de overheid? Zijn ze
niet als bloembakken in een winkelwandel-
straat: mooi, leuk dat ze er zijn, maar verre
van noodzakelijk om te kunnen 'winkelwan-
delen'?
3. Onder meer uit het gebruikersonderzoek
blijkt dat een overgrote meerderheid van
de bibliotheekbezoekers nog steeds vooral
naar de bibliotheek komt voor de boeken.
Onze vraag: zit hier nog voldoende
toekomst in? Is de traditionele bibliotheek-
bezoeker dus geen uitstervend ras? Wat met de - toege-
geven, kleine, - knik in de curve die het ontloningsgedrag
van boeken weerspiegelt?
4. Verantwoordt de mobiliteit van de Vlamingen - zowel
fysiek als virtueel — nog de noodzaak van een voiwaar-
dige bibliotheekvoorziening in elke uithoek van dît land?
Welke meerwaarde heeft het netwerk van bibliotheken
te bieden aan de gebruiker van Wikipedia, Libraryfhing.
com, YouTube, web2.0 enfga zo Maait ddoir? Moeit een
geïntegreerd en planmatig cultuurbeleid, met een accent
op intergemeentelijke samenwerking en dito schaalver-
groting, niet meer ruimte geven aan lokale gemeenschap-
pen om al dan niet prioriteit fe geven aan de uitbouw
van bibliotheekvoorzieningen? Onze vraag: kunnen
bibliotheken genoeg inspelen op de pijlsnelle uitbreiding
van de digitale mogelijkheden?
5. Dreigen de profielen van de bibliotheken niet steeds meer
uit elkaar te schuiven? Als aanvulling op een beperktere
coreousiness, kiezen sommigen ervoor om alles op in.for-
matiebemiddang te zetten, anderen zien zichzelf eerder
als ontmoetings- en sociaal-cultureel forum, nog anderen
zweren bij lees- en literatuurbevordering en noem maar
op. Onze vraag: is het risico dan niet reëel dat binnen
afzienbare tijd geen sprake meer zal zijn van een gepro-
fileerde sector, maar eerder van een totaal versnipperd
veld, waarvan enkel historici het gemeenschappelijke
DNA nog kunnen duiden?
Déze cruciale vragen zetten ons in ons blootje. Ze maken
ons uiterst kwetsbaar. Ze voeren ons naar die ene essentiële
vraag: mocht de bibliotheek niet bestaan, zouden we ze
dan vandaag opnieuw uitvinden?
Blijven de basisprincipes die al jaren gelden voor de
openbare bibliotheek, ook in een geactualiseerde context,
overeind staan? Ik probeer opnieuw invulling te geven aan
de vijf basisdoelstellingen voor het bibliotheekwerk. Lukt dit?
Komt hierdoor een toekomstgericht profiel van de bibliotheek
bovendrijven? Ik doe een eerlijke poging.
vcob(©l wouter rawoens.
31 |