| Full text |
ál tot grooten achterdeele
en de sch?
Ee | ade van den sup-
Daerom verzoekt Plantijn eene verlenging van zijn privi-
0 4 ‘ Si:
lege vOgE de onderscheidene woordenboeken, inzonderheid
a f , .. #
voor zijn Vlaamsch-Fransch-Latijnsch, voor den tijd van
ien j ï
‚tien jaar. De raad van Brabant verleende’ hem eene verw
lenging voor zes jaar en verbood stiptelijk «alle druc--
kers de voorschreven dictionaria naer te drucken’, te doen
Been ofte vercoopen (principalijck den duiten: vhs
Horren int franchoys ende latijn-overghezet noch onder
anderen tytlé ofte name noch eenighe andere, die noch ot
gedruckt en sijn, hoedanich die moghen wiekent daer dal
‚ duytsch voorgestelt 1s ende die met eenige hulpe oft toedoen
van voor: ijne &
En nad De Ee veen zouden moghen BorAeekt
De voorzorg, die Plantijn hier neemt: schijnt recht-
sireehs tegen van Kiel gericht te zijn, woteis woordenboek
voor el ik in 1574 verscheen, één jaar dus, nadat te
Peen Vóór gek tijd echter schijnt onze drukker tot
ere gevoelens gekomen te zijn en- geruststellingen van
wege zijne correctors ontvangen te hebben; want in het
en ba hij vóór zijn woordenboek drukte en dat van
en 4. Februari en niet van den 14° Januari 1572 gedag-
teekend is, en voor tien in plaats van voor zes jaar side
spreekt hij niet meer van zijne correcteurs. vlas va
Wanr itga
neer de eerste uitgave van Kilianus’ woordenboek
uitkwam, in 1574, werd vooraan het privilegie van 14° Ja=
ee SOU met zijn verbod aangaande de werken
antijns correcteurs. Dit privilege was in het Latijn
d S
„ Overgezet en de woorden derwijze gekozen, dat het scheen
ál i
Ri kbd geen woordenboek van Plantijns bezoldigde
erkers, maar ook geen ander, waar het Nederlandsch
— 15e
foorafging, binnen den tijd van zes jaar, door iemand
anders dan Plantijn, mocht gedrukt worden.
„En toch was hij het niet, die de eerste uitgaaf van
Kilianus drukte, maar wel de Antwerpsche printer Geeraard
Smits. Daar deze het echter deed. voor rekening van Plan-
tijn en van de weduwe en erfgenamen van Jan Steelsius,
‘had Kilianus’ meester er. geene medediging van te duchten.
De twee werken verschilden overigens sterk van elkander.
‘Kilianus’ woordenboek. bevatte slechts 120 blaadjes in-8°,
die niet eens het vierde deel uitmaken van de 272 blaadjes
in-4°, van den Thesaurus. Het is eigenlijk een beknopt woor-,
denboek, alleen de Latijnsche vertaling. der voornaamste
woorden opgevende, en de samengestelde ter zijde latende.
Het heeft echter reeds een meer wetenschappelijk karakter,
daar, bij de Nederlandsche woorden van Franschen oor-
‘sprong, die afleiding wordt opgegeven, terwijl in woorden
van echt Germaanschen aard, maar van minder algemeen,
‘gebruik, het Duitsch woord achter de Latijnsche vertaling
gevoegd wordt. Slechts, zelden wordt eene Fransche ver-
taling gegeven. Geen twijfel, of. van Kiel benuttigde voor
zijn woordenboek, wat hij voor den T'hesaurus van Plantijn
had bijeengebracht. ns
“In de voorrede van zijn. werk deelt Kilianus ons mede,
dat hij, om aan Plantijns inzichten te voldoen en om zijne
moedertaal eenen dienst te bewijzen, best gevonden had
de Nederlandsche uitdrukkingen (Teutonicae linguae dictio-
nes) vau:Germaanschen en vreemden oorsprong, die hier te
lande gebezigd werden, bijeen te zamelen en ze in alphabèê-
tische orde te brengen.
De tweede uitgaaf van Kilianus’ Dictionarium Teutonico-
Latinum, in 1588 bij Plantijn verschenen, was aanzienlijk
vermeerderd en’ ruim driemaal zoo. groot als de eerste. Zij
? |
