| Full text |
gehouden worden op complexe verschijnselen, omdat de lezer (en hij vormde toch wel
het uitgangspunt !) een complex is. Bijgevolg kan deze indeling — voor lectuur-aan-
bieding zeker niet dienen.
Trouwens van de logica is zij allerminst een bloedeigen kind. De roman-feuilleton
moei van philosofiese orde wezen en de roman d’aventure van psychologiese ! Multa-
tuli’s geest zou hier wel eens vermanend kunnen verschijnen met de boodschap : «De
jeugd(! ) moet zich oefenen in ’t bepalen!».;. Staan waarachtig deze gebieden zo sterk
afgetekend. D’Artagnan: een psychologies wezen; Bonnot: een philosoof! Fijn! (Let
wel : tussen deze beide ligt echt een hemelsbreedte). Blijde zullen de kerkeklokken luiden,
wanneer de lezer... en de bibliothecaris de roman-paysan precies uit de roman-villa-
geois zullen weten te onderscheiden. Buysse’s «Ezelken» en Hamsun’s «Als het groeide».
Der Stoff strahlt in die Breite...
Ja, ik weet het wel. Met deze twee opzettelike voorbeelden komt het verschil
(toevallig!)aan het licht, maar of... de lezer zo de bibliotheek benaderen zal en ’t onder-
scheid à priori(want dàt eist men van hem) en abstract maakt, dat is wat anders nog.
Neen: hier is iets niet in de haak.
En buiten de bewering van De Wit om «dat er altijd wel werken zullen zijn,
die door hun vitaliteit zullen blijken te kruipen zelfs door de engste mazen der sys-
tematiek» moet erkend worden, dat deze indeling ondoelmatig blijft voor onze inzichten.
Daarbij, daar zit ook het vraagstuk nu niet vast. Een grove fout zit reeds in de
hoofdingen, koude, onwezenlike dingen, die de lezer niet aanspreken ; zij doen hem niet
ontwaken of uitroepen «Ha! dàt is het wat ik zoek!» Terwijl het er evenmin op aan
komt alle romans enz. te vangen onder een bepaald hoedje. Het gaat werkelik om de
stof, en om een keuze uit de voorraad, een ruime keuze, om een somme van gezichts-
punten rond een belangstellingscentrum, ’t zij gelijk waar de termen van de som hun
wortels zitten hebben. De koele, ijzerharde — gewrongen! schikking van hier-
boven benadert op verre na de voorbeelden niet, die op ’t einde van de studie volgen.
H n ||
Vooraleer een ruimer en stellig vruchtbaarder terrein te betreden, gaan wij nog
langs «het onderwerp» om, ten einde te bewijzen hoe, met verruiming van opvat-
ting, aan onze -gedachten reeds merkelike diensten bewezen kunnen worden. Niet waar,
wanneer wij handelen over de onderwerpscatalogus, en over een onderwerp in ’t al-
gemeen, dan houden wij. ons, gewoonlik, stug en streng aan het onderwerp in het Trader
Van zijn betrefyfteli}? genre, en zelden, heel zelden treedt men daar uit ? De roman b.v.
wordt dan nooit in verband gebracht met èen wetenschappelik onderwerp : de levens-
beschrijving gaat zonder roman; de kunstperiode zonder literair gewrocht : men
houdt aan het blote gegeven, afgaande op de klank en nooit worden psychologiese
affiniteiten opgespoord en nagevolgd. Men blijft objectief, wetenschappelik. Dat is
ook de reden waarom wij liever de voorkeur gaven aan het woord «belangstellings-
centrum», dat dynamieser werkt in tegenstelling met «onderwerp», dat eer «staties»
is, en thans in de bibliothéconomie zijn bepaalde, afgelijnde betekenis reeds bezit.
Enkele steekproeven «gT meer dan onvolledige, omdat het er maar op aan komt
de soepelheid aan te tonen van andere dan koude betrachtingen — zullen voldoende
de geest aangeven van wat wij bedoelen. Opgemerkt zal worden en onmiddellijk, hoe
algemeen oriënterend deze «bewerkingen» inslaan.
Wij nemen opzettelik geen voorbeelden, die al te dicht bij ons liggen. Zij zou-
den ons onder oogpunt van differentiatie te ver voeren. Nemen wij de Rijn, als alge-
meen verschijnsel. V^at kan zich daarrond groeperen ?
I ■ Enkele werken omtrent natuurschoon, Geografie (speciaal
bevreesd om reisbrochures aan te halen hoeft men niet te zijn !)
«Der schone Rhein» van Dr Hermann |
