Full text |
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<text>
<p>Daardoor juist geen superieure vorm der kritiek. Hoogste schoonheidsliefde wettigt nooit absoluten haat. Ook het leelijke is betrekkelijk ; en ligt het niet in de lijn der bewonderende liefde wat is kritiek anders ? overal, al was 't maar een greintje schoonheid op te speuren? Geen dwaling, of er schuilt minstens een onsje waarheidsverlangen in.</p>
<p>De satire dikt moedwillig de schaduwkanten aan, die de flauwste lichtspelingen dreigen te dooven haar eenzijdigheid is haar veroordeeling. Zóo ging meestal ook de grootmeester van 't fransch scheldproza, Léon Bloy, te werk : denk aan diens dreunende houweel-bonken tegen « les dernières colonnes de l'Eglise ». Negatieve kritiek : afbreken om af te breken. Van hoe schitterend een vernuft, en hoe weelderig een verbeelding ook getuigend, per slot van rekening, alleen maar een bewijs van wondere virtuositeit, nooit van genialiteit. Zelfs waar een genie afbreekt, benuttigt het steeds oud materiaal tot nieuwen opbouw.</p>
<p>Hoe fijnzinniger een kunstenaar, hoe pijnlijker de wrijvingen met de mediokriteit, en de botsingen met de sluwheid. Vandaar het geschimp op wantoestanden, het gehekel van dwazen, en, niet zelden, de vlucht uit de samenleving. Hoe woekerde na den oorlog de algemeene ontgoocheling bij uitnemendheid! in alle landen de evasie-litteratuur! Het ware ongetwijfeld heilzamer, tot de menschen neer te dalen, om met zelfverloochening en lief dewoorden, wat daar nog goeds is, beter te maken, en in hooger betrachtingen om te zetten. Van ruimer begrip van den mensch en inniger aanvoelen der werkelijkheid uitgaand, zou kritiek worden tot een beteekenisvolle levenswaarde.</p>
<p>Reeds lang was Papini met de H. Schrift bekend; hij had die echter gelezen met de mentaliteit van een Renan ; a-priori schakelde hij alle bovennatuurlijke elementen uit als mythische overwoekering ; thans zag hij in, dat dergelijke houding als onwetenschappelijk</p>
</text>
|