Full text |
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<text>
<p>maatschappij? warden alle elementen der maatschappij er evenredig vertegenwoordigd? of enkele maar, met uitsluiting van vele andere?, of is er van evenredigheid heelemaal geen spraak, en alleen van persoonlijke keuze, zelfs van volkomen willekeur?</p>
<p>Was kunst niets anders dan kopij, dan heette zij volslagen overbodig, terwijl de verplichting om de maatschappij totaal uit te beelden, indruischen zou tegen de autonomie der kunst, en haar feitelijk reduceeren tot een soort, alleen maar naar den vorm ietwat beter verzorgde, geschiedschrijving.</p>
<p>Kunst is geen historie, al is historie wel eens kunst. In wederkeerig dienstbetoon staan ze echter naast elkaar. Stof tot kunst levert ook de geschiedenis; den historikus stelt de kunstenaar een ruime dokumentatie ter hand.</p>
<p>Wel is waar, beweerden de Goncourt's : « l'histoire est du roman qui a été, le roman de l'histoire qui aurait pu être » ; maar, toen de geschiedenis nog een roman was, bleek zij ook niets anders te zijn dan dat; en de roman wordt eerst tot geschiedenis, als hij niet langer een roman kan genoemd. Kunst en geschiedenis zijn niet te vereenzelvigen ; voor beide geldt noch eenzelfde grondstof, noch eenzelfde werkmethode. Laat de algemeene geschiedenis een totaalevokatie van het verleden beoogen, van de wereld-kunst kan dat niet getuigd. Ook waar allebei, niet dan door materiaal-schifting tot stand komen, wordt beider schifting door een verschillend kriterium geleid. Geen andere dan reëele feiten maken de belangstelling van den historikus gaande; hij is uitsluitend uit op waarheid; ook fiktieve, tellen voor den kunstenaar mee; hem is het alleen om schoonheid te doen. Zijn fantasie en schoonheid geen tweelingzusters?</p>
<p>In de kunst blijven ontegensprekelijk elementen der oer-oude magie voortleven : allerlei dat buiten en boven de realiteit uitwiekt. Schrijf het de tooverroede toe, maar vergeet er om den toovenaar</p>
</text>
|