Full text |
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<text>
<p>Pallieter : eenzijdig? Ongetwijfeld; maar juist door die eenzijdigheid, is hij tot een type gegroeid. Het typische immers in een type is zijn verhevigde eenzijdigheid. Vandaar ook het onderling verschil tusschen de typen, waaronder trouwens een zekere hiërarchie niet te loochenen valt. Zal men een Faust verwarren met een Robinson? een don Quixotte met een Arlequin ? een Hamlet met een Reinaert ? een Beatrice met... Pallieter? Vergelijk met elkaar enkele typen, alleen maar uit de, er aan zoo rijke, negentiendeeeuwsche fransche litteratuur : René, Rastignac, Julien Sorel, Joseph Prudhomme, Gavroche, Homais, Tartarin, Cyrano... j'en passe... allemaal over een pot nat?</p>
<p>Het litterair publiek, waartoe we ook de kritici rekenen, is wel eens grillig gestemd. Als kinderen, altijd gesteld op nieuw speelgoed, en een nog niet gehoord deuntje. Daar komt nog bij want vele auteurs doen zelf aan kritiek, al dreigen ze daardoor niet zelden, persoonlijke inzichten in eigen praktijk verwerkt, als algemeengeldend schoonheidskanon op te dringen dat het sukses van een ander, gereedelijk een prikkel wordt tot datgene, waartoe men kritiek nooit verlagen mocht (5) ! Gelukkig dan maar, dat er formules bij de hand zijn die, in 't plooien-golvend gewaad der gewichtigheid, met hun onbenulligheid weten schuil te gaan! Tot, schier of morgen, een Porché opduikt, die Tolstoj's evangelische kunsthaat tot flarden van jaloerschheid uiteenscheurt.</p>
<p>Formules verwijzen niet slechts een enkele keer toch maar ? naar kleinzielige menschen ; zij wijzen ook op algemeene dwalingen in de heerschende opvattingen van een tijd.</p>
<p>Het geestelijk interesse van den negentiende-eeuwer was hoofdzakelijk gespitst op de verhouding van den denkenden mensch tot de hem omringende natuur. Niet om metafyzika, om eksperimenteele wetenschap was het hem te doen. Langs dien weg voornamelijk, zou men er toe komen, de verborgen krachten der natuur te</p>
</text>
|